Fyodor Mikhailovich Dostoevsky là một tiểu thuyết
gia người Nga thế kỷ 19 được nhiều nhà phê bình đánh giá là một trong những nhà
văn vĩ đại nhất trong thời đại của ông hoặc bất kỳ thời đại nào. Tác động lâu
dài đến tư tưởng và tiểu thuyết thế kỷ 20. Thường khắc họa những nhân vật có trạng
thái tinh thần khác biệt và cực đoan, các tác phẩm của ông thể hiện cả sự nắm bắt
kỳ lạ về tâm lý con người cũng như những phân tích sâu sắc về tình trạng chính
trị, xã hội và tinh thần của nước Nga trong suốt thời kỳ đó. Nhiều tác phẩm nổi
tiếng nhất của ông mang tính tiên tri như tiền thân của những suy nghĩ và mối bận
tâm thời hiện đại.
Ông đôi khi được cho là người sáng lập ra chủ nghĩa
hiện sinh, đáng chú ý nhất là trong Nhật ký dưới Hầm Đá, được nhà phê
bình Walter Kaufmann mô tả là "phần mở đầu hay nhất cho chủ nghĩa hiện
sinh từng được viết." Trớ trêu thay, đó không phải là thế giới quan mà cá
nhân Dostoevsky tán thành.
Thay vì tranh luận với hệ tư tưởng xã hội chủ
nghĩa, Dostoevsky hài lòng khi chỉ đơn giản mô tả sự phi lý của con người, thứ
không thể cứu chuộc bằng cách chỉ thay đổi trật tự xã hội. Cuốn tiểu thuyết của
ông, Besy, (nghĩa đen là "Những con quỷ") được dịch là Những con quỷ
hoặc Những kẻ bị quỷ ám, thường được cho là đã thấy trước sự xuất hiện của chủ
nghĩa cộng sản ở Nga. Ông sợ rằng chủ nghĩa duy lý sẽ dẫn đến những hậu quả tai
hại ở Nga bởi vì, như ông đã nói một câu nổi tiếng, "Không có Chúa, mọi thứ
đều được phép."
Dostoevsky mắc chứng động kinh và cơn động kinh đầu
tiên xảy ra khi ông mới 9 tuổi.[5] Các cơn động kinh tái phát không thường
xuyên trong suốt cuộc đời ông, và những trải nghiệm của Dostoyevsky được cho là
đã tạo cơ sở cho mô tả của ông về chứng động kinh của Hoàng tử Myshkin trong tiểu
thuyết Thằng ngốc và của Smerdyakov trong Anh em nhà Karamazov, cùng những tác
phẩm khác.
Lưu vong ở Siberia
Dostoevsky bị bắt và bỏ tù vào ngày 23 tháng 4 năm
1849 vì là thành viên của nhóm trí thức tự do, Vòng tròn Petrashevsky. Sa hoàng
Nicholas I đã hưởng ứng các cuộc Cách mạng năm 1848 ở Châu Âu bằng cách đàn áp
bất đồng chính kiến nội
bộ. Vào ngày 16 tháng 11 năm đó Dostoevsky, cùng với các thành viên khác của Hội
Petrashevsky, bị kết án tử hình. Sau một cuộc hành quyết giả, trong đó ông và
các thành viên khác trong nhóm đứng ngoài trời lạnh giá chờ bị xử bắn, bản án của
Dostoyevsky được giảm xuống còn 4 năm lưu đày khổ sai tại trại tù katorga ở
Omsk, Siberia. Dostoevsky sau đó đã mô tả lại cho anh trai mình những đau khổ
mà ông đã trải qua trong những năm tháng ông bị "đóng cửa trong quan
tài." Mô tả về doanh trại đổ nát mà "đáng lẽ phải bị phá bỏ từ nhiều
năm trước", ông viết:
Vào mùa hè, sự gần gũi không thể chịu đựng được;
vào mùa đông, cái lạnh không thể chịu nổi. Tất cả các tầng đã mục nát. Bẩn thỉu
trên sàn nhà dày cộm; một người có thể trượt chân và ngã...Chúng tôi bị nhét đầy
như cá trích trong thùng...Không có chỗ để quay lại. Từ hoàng hôn đến bình
minh, không thể không cư xử như lợn...Bọ chét, rận và bọ cánh cứng đen...
Ông ra tù năm 1854 và được yêu cầu phục vụ trong
Trung đoàn Siberia. Dostoevsky đã trải qua 5 năm sau đó với tư cách là binh nhì
(và sau này là trung úy) trong Tiểu đoàn Đường số 7 của Trung đoàn, đóng quân tại
pháo đài Semipalatinsk, nay thuộc Kazakhstan. Khi ở đó, ông bắt đầu mối quan hệ
với Maria Dmitrievna Isayeva, vợ của một người quen ở Siberia. Họ kết hôn vào
tháng 2 năm 1857, sau cái chết của chồng bà.
Trở lại St.Petersburg
Năm 1860, ông trở lại St. Petersburg, nơi ông bắt đầu
viết tạp chí văn học thành công, Time, cùng với anh trai của mình, Mikhail. Sau
khi nó bị chính phủ đóng cửa vì xuất bản một bài báo đáng tiếc của người bạn của
họ, Nikolai Strakhov, họ đã bắt đầu một tạp chí không thành công khác, Epoch.
Dostoevsky bị tàn phá bởi cái chết của vợ ông vào năm 1864, ngay sau đó là cái
chết của anh trai ông. Tài chính què quặt vì các khoản nợ kinh doanh và nhu cầu
chu cấp cho người vợ góa và con cái của anh trai mình, Dostoevsky chìm vào trầm
cảm, thường xuyên lui tới các sòng bạc và thua lỗ nặng nề.
Dostoevsky mắc chứng nghiện cờ bạc cấp tính và những
hậu quả của nó. Theo một tài liệu, Tiểu thuyết Tội ác và Hình phạt, có
thể là cuốn tiểu thuyết nổi tiếng nhất của ông, đã được hoàn thành một cách vội
vàng vì Dostoevsky đang cần nhà xuất bản ứng tiền trước gấp. Ông gần như không
còn một xu dính túi sau một cuộc chơi cờ bạc. Dostoevsky đã viết The Gambler
theo cách tương tự để đáp ứng thỏa thuận với nhà xuất bản Stellovsky của ông.
Thỏa thuận quy định rằng nếu Stellovsky không nhận được tác phẩm mới, ông sẽ
yêu cầu làm chủ bản quyền đối với tất cả các tác phẩm của Dostoyevsky.
Dostoevsky đến Tây Âu, được thúc đẩy bởi mong muốn
thoát khỏi các chủ nợ ở quê nhà và đến các sòng bạc ở nước ngoài. Tại đây, ông
cố gắng hàn gắn lại mối tình với Apollinaria (Polina) Suslova, một sinh viên đại
học trẻ tuổi mà ông đã ngoại tình vài năm trước, nhưng cô từ chối lời cầu hôn.
Dostoevsky rất đau lòng, nhưng nhanh chóng gặp Anna Snitkina, một nhà viết tốc
ký 20 tuổi mà ông kết hôn vào năm 1867. Với sự giúp đỡ của cô ấy, Dostoevsky đã
viết một số tiểu thuyết hay nhất từng được viết, bao gồm Tội ác và hình phạt
và Anh em nhà Karamazov. Từ năm 1873 đến năm 1881, ông đã minh oan cho
những thất bại báo chí trước đó của mình bằng cách xuất bản một tạp chí hàng
tháng gồm đầy truyện ngắn, ký họa và bài báo về các sự kiện hiện tại, có tựa đề
Nhật ký của nhà văn. Tạp chí là một thành công lớn.
Năm 1877, Dostoevsky đã có một bài điếu văn gây
tranh cãi tại đám tang của bạn mình, nhà thơ Nekrasov. Năm 1880, ngay trước khi
qua đời, ông đã có bài phát biểu nổi tiếng về Pushkin tại lễ khánh thành Tượng
đài Pushkin ở Moscow.
Trong những năm cuối đời, Fyodor Dostoevsky sống tại khu nghỉ mát Staraya Russa, gần St. Petersburg hơn và ít tốn kém hơn các khu nghỉ dưỡng ở Đức. Ông qua đời vào ngày 9 tháng 2 năm 1881 và được chôn cất tại Nghĩa trang Tikhvin tại Tu viện Alexander Nevsky, St. Petersburg, Nga.
Truyện Ngắn
GIẤC MƠ CỦA NGƯỜI ĐÀN ÔNG LỐ BỊCH
The Dream of a Ridiculous Man
Lời người dịch:
Tôi lưỡng lự khi muốn viết những lời này. Có thể
khiến cho bạn tò mò muốn đọc ngay, cũng có thể làm cho bạn kinh tâm, muốn lật
qua truyện khác.
Đây là một truyện ngắn khá dài, dài không vì chữ mà
dài vì khô khan, khó hiểu, dai nhách, nhưng sâu thẳm. Một khi vượt qua được sự
nhàm chán của độc thoại, sự mù mờ của một ý thức quá sức sáng suốt trình bày
cao hơn mức ý thức trung bình, truyện ngắn này trở thành một trong vài câu truyện
hay nhất mà tôi đã đọc.
Dostoyevsky có lẽ nổi tiếng về độc thoại từ Nhật Ký
Dưới Hầm Đá, nhưng đúng hơn, theo tôi, sự độc đáo nằm trong cách lý luận của
ông khi độc thoại. Sức cuồn cuồn ý tưởng được kết bện chi tiết dẫn đưa những ngạc
nhiên, tiếp theo ngạc nhiên, về khả năng làm sáng tỏ và gây thú vị những tư duy
khô khốc, khó hiểu vì không bình thường.
Đọc xong truyện này vài lần, tôi không thể không cảm phục tài năng đã xuất hiện cách đây gần 200 năm.
1.
Tôi là một người đàn ông lố bịch. Bây giờ họ gọi
tôi là kẻ điên. Đó là sự thăng tiến rõ rệt trong địa vị xã hội nếu không, họ vẫn
coi tôi ở mức lố bịch như ngày nào. Nhưng điều đó không làm tôi tức giận. Giờ
đây, tất cả mọi người đều thân thiết, ngay cả khi họ cười nhạo, vâng, ngay cả khi vì lý do gì, họ bỗng dưng đối
tốt với tôi. Lẽ ra, tôi không ngại cười với họ, tất nhiên không phải cười tôi,
mà vì tôi thương mến họ - nếu nhìn họ không cảm thấy quá buồn. Cảm thấy buồn vì
họ không biết sự thật, trong khi tôi biết điều này. Ôi, thật khó biết bao, khi
làm người duy nhất biết sự thật! Nhưng họ không hiểu. Không, họ sẽ không hiểu.
Tuy nhiên, trong quá khứ, tôi đã từng vô cùng đau
khổ khi tỏ ra lố bịch. Không, không phải “tỏ ra”, nhưng chính xác là “lố bịch.”
Tôi luôn có một thân hình lố bịch. Tôi cho rằng mình phải biết điều này từ ngày
sinh ra đời. Dù sao, khi lên bảy tuổi, tôi thực sự biết mình lố bịch. Rồi, đi học,
rồi đến trường đại học, ôi, càng học nhiều, càng ý thức mình thật lố bịch. Vì vậy,
đối với tôi, những năm học chăm chỉ ở đại học dường như cuối cùng chỉ tồn tại với
mục đích duy nhất là giải thích và chứng minh: khi càng mải mê học hành, tôi càng
hoàn toàn vô lý. Tương tự như vậy, toàn bộ cuộc sống cũng giống như quá trình học
hành của tôi. Mỗi năm tâm trí tăng cường và củng cố ý thức rằng tôi lố bịch
trong mọi phương diện. Họ luôn cười nhạo, nhưng không ai biết hoặc nghi ngờ, nếu
có một đàn ông nào trên thế gian biết rõ hơn bất kỳ ai hết rằng anh ta lố bịch,
thì người đó chính là tôi. Chuyện này, theo ý tôi, họ không biết, là viên thuốc
cay đắng nhất cho tôi nuốt. Nhưng chính tôi là người có lỗi. Luôn luôn tự hào đến
mức không bao giờ muốn thú nhận điều này với bất kỳ ai. Không, tôi sẽ thú nhận dù
đánh đổi bất cứ thứ gì trên thế giới. Nhiều năm trôi qua, niềm tự hào ngày càng
tăng lên đến nỗi tôi tin, nếu tình cờ thú nhận điều này với bất kỳ ai, bộ não
tôi sẽ nổ tung ngay trong đêm hôm đó.
Ôi, tháng ngày còn trẻ, đau khổ biết bao khi nghĩ bản
thân có thể không cưỡng lại được sự thôi thúc thú nhận điều đó với các bạn học.
Nhưng kể từ khi trở thành một người đàn ông, vì một lý do không rõ, đầu óc tôi
trở nên điềm tĩnh hơn, mặc dù càng ngày càng ý thức rõ về đặc điểm khủng khiếp
của mình. Vâng, chắc chắn, vì một lý do nào không rõ, vì cho đến nay vẫn chưa
tìm ra lý do đó. Có lẽ, vì trở nên vô cùng chán nản do hoàn cảnh nằm ngoài khả
năng kiểm soát của mình: Niềm tin đã chiếm lấy tôi, cho rằng không có gì trên
toàn thế giới có thể tạo ra bất kỳ sự khác biệt nào.
Từ lâu, đã cảm thấy điều đó lóe lên, nhưng tôi chỉ
hoàn toàn bị thuyết phục vào năm ngoái, điều này xảy ra thật đột ngột, có thể
nói như vậy. Đột nhiên, cảm thấy thế giới có tồn tại hay không tồn tại, ở bất cứ
đâu cũng chẳng có gì khác biệt đối với tôi. Bắt đầu ý thức sâu sắc, không có gì
tồn tại trong cuộc đời của chính tôi. Lúc đầu, không thể không cảm thấy ít nhiều
trong quá khứ, nhiều thứ đã tồn tại; nhưng sau này, đi đến kết luận, không có bất
cứ điều gì tồn tại ngay cả trong quá khứ, nhưng vì lý do nào đó, đơn thuần, nó
chỉ là có. Dần dần tôi tin chắc sẽ chẳng có gì trong tương lai. Đó là lúc tôi đột
nhiên không còn tức giận với mọi người và gần như không còn để ý đến họ nữa. Điều
này thực sự tiết lộ trong những chuyện vặt vãnh nhỏ nhất. Ví dụ, chuyện đụng phải
người khác khi đi trên đường, không phải vì chìm trong suy nghĩ, không có gì để
nghĩ, tôi đã ngừng suy nghĩ bất cứ điều gì trong thời gian đó: điều này không
có gì khác biệt đối với tôi. Không phải đã tìm thấy câu trả lời cho tất cả các
câu hỏi. Ồ, tôi chưa giải quyết được một câu hỏi nào, và có hàng ngàn câu hỏi
như vậy! Nhưng nó chẳng có gì khác biệt và tất cả các câu hỏi đều biến mất. Tốt,
chỉ sau đó tôi mới biết sự thật, biết được sự thật vào tháng 11 năm ngoái,
chính xác là vào ngày 3 tháng 11, từ đó, mọi khoảnh khắc in sâu vào tâm trí,
không thể xóa nhòa.
Chuyện xảy ra vào một buổi tối ảm đạm, một buổi tối
ảm đạm nhất có thể tưởng tượng được. Tôi trở về nhà vào khoảng mười một giờ.
Hãy nhớ, lúc nào tôi cũng nghĩ: không thể có buổi tối nào ảm đạm hơn nữa. Ngay
cả thời tiết cũng hôi hám. Mưa cả ngày, cũng là cơn mưa lạnh lẽo và ảm đạm nhất
chưa từng có, một loại mưa đe dọa - tôi nhớ điều đó - một cơn mưa thù địch rõ rệt
đối với con người. Nhưng đến khoảng mười một giờ, trời đột ngột tạnh mưa, sự ẩm
ướt khủng khiếp giáng xuống vạn vật, trời trở nên ẩm và lạnh hơn nhiều so với
khi đang mưa. Hơi nước đang bốc lên từ mọi thứ, từ mọi viên đá trên đường phố, từ
mọi con đường phụ, nếu nhìn kỹ từ con phố
xa nhất của tầm mắt. Tôi không thể không cảm thấy, nếu ngọn đèn khí đốt tắt ở mọi
nơi, mọi thứ có vẻ tươi vui hơn nhiều. Ngọn đèn khí đốt đã đè nặng con tim, vì
nó soi sáng tất cả. Hầu như, hôm đó, tôi không ăn tối. Tôi đã dành cả buổi tối
với một kỹ sư, có thêm hai người bạn đến thăm anh ta. Hoàn toàn không mở miệng,
tôi cho rằng mình đã chọc tức họ. Họ đang thảo luận về một chủ đề gây nhiều
tranh cãi, và đột nhiên trở nên rất hào hứng. Nhưng nó thực sự không tạo ra bất
kỳ sự khác biệt nào đối với họ. Tôi có thể thấy điều đó. Biết rõ sự phấn khích
của họ là không thật. Thế là tôi chợt buột miệng nói ra. “Các bạn thân mến, các
bạn không thực sự quan tâm đến điều đó đúng không?” Họ không hề phật ý chút
nào, nhưng tất cả đều phá lên cười chế nhạo. Bởi tôi đã nói điều đó không có ý
quở trách họ, mà chỉ đơn giản, vì điều đó không có gì khác biệt đối với tôi.
Chà, họ nhận ra điều này chẳng có gì khác biệt với tôi, và họ cảm thấy vui vẻ.
Khi đang nghĩ về ánh đèn khí đốt trên đường phố,
nhìn lên bầu trời. Bầu trời tối khủng khiếp, nhưng tôi có thể phân biệt rõ ràng
những đám mây bị xé toạc và giữa chúng là những mảng tối không thể thăm dò. Đột
nhiên, thấy ngôi sao nhỏ trong một mảng tối đó và bắt đầu nhìn nó chăm chú. Ngôi
sao đã mang đến ý tưởng: quyết định tự sát đêm hôm đó. Tôi đã có ý định tự sát
từ hai tháng trước, dù nghèo, đã mua cho mình khẩu súng lục ru lô tuyệt vời và
lắp đầy đạn ngay. Nhưng hai tháng trôi qua súng vẫn nằm trong ngăn kéo. Tôi
hoàn toàn thờ ơ với mọi thứ đến nỗi nóng lòng chờ đợi thời điểm mà tôi sẽ không
thờ ơ như vậy để tự sát. Tại sao—tôi không biết. Mỗi đêm trong suốt hai tháng qua,
đã nghĩ đến việc tự bắn mình khi đang trên đường về nhà. Tôi chỉ chờ đợi thời
điểm thích hợp. Bây giờ ngôi sao nhỏ đã cho ý tưởng, tôi quyết định ngay lập tức,
chắc chắn tự tử sẽ diễn ra vào đêm đó. Nhưng tại sao ngôi sao nhỏ lại cho tôi ý
tưởng tự tử - tôi không biết.
Ngay khi đang nhìn lên bầu trời, một cô bé đột
nhiên nắm lấy khuỷu tay tôi. Đường phố đã vắng vẻ và hầu như không có bóng dáng
ai. Đằng xa, một người đánh xe ngựa đang ngủ say trên xe. Cô gái khoảng tám tuổi,
đội chiếc khăn trên đầu, chỉ mặc chiếc áo đầm nhỏ cũ nát. Cô ấy ướt sũng, nhưng
điều đọng lại trong trí nhớ của tôi là đôi ủng nhỏ rách rưới, đẫm nước, đặc biệt
thu hút sự chú ý. Đột nhiên, cô ta bắt đầu kéo khuỷu tay và gọi tôi. Cô không
khóc, nhưng nói điều gì bằng giọng khàn khàn, một điều vô nghĩa, bởi toàn thân
run rẩy, răng đánh lập cập vì lạnh. Cô dường như đang sợ và đang khóc tuyệt vọng,
“Mẹ! Mẹ!" Tôi quay lại nhìn cô, nhưng không thốt lời nào, rồi tiếp
tục bước đi. Cô chạy theo và cứ nắm giật
quần áo của tôi, giọng nói mang âm thanh của những đứa trẻ đang sợ hãi, rơi vào tuyệt vọng. Tôi biết âm thanh đó. Mặc
dù những lời cô nói nghe như bị bóp nghẹt, tôi nhận ra, mẹ cô chắc chắn đang hấp
hối ở một nơi rất gần, hoặc điều gì tương tự đang xảy ra, và cô chạy ra ngoài để
cầu cứu, để tìm một người nào có thể giúp mẹ mình. Nhưng tôi không đi với cô; ngược lại, có điều
gì khiến tôi muốn xua đuổi con bé. Lúc đầu, tôi bảo cô đi tìm một cảnh sát.
Nhưng đột nhiên hai tay cô nắm chặt rồi thút thít, thở hổn hển, cứ chạy bên cạnh,
không chịu rời xa. Đó là lúc tôi giậm chân và hét vào mặt cô. Cô chỉ biết khóc:
“Thưa ông! Thưa ngài!…” rồi cô đột ngột bỏ tôi, lao thẳng qua đường: một
người đàn ông khác xuất hiện bên kia. Rõ ràng, cô đã lao từ tôi sang ông ta.
Leo lên tầng năm. Tôi sống xa chủ nhà. Tất cả chúng
tôi đều có phòng riêng như trong một khách sạn. Căn phòng rất nhỏ và nghèo nàn.
Cửa sổ hình giếng trời bán nguyệt. Một chiếc trường kỷ bọc vải Mỹ, một chiếc
bàn có sách, hai ghế và một ghế bành êm ái, đúng chiếc ghế bành rất cũ, nhưng mặt
ngồi thấp và có lưng cao để tựa đầu. Tôi ngồi xuống ghế bành, thắp nến lên và bắt
đầu suy nghĩ. Bên cạnh, căn phòng khác phía sau vách ngăn, cảnh hỗn loạn như
thường lệ đang diễn ra, đã diễn ra từ ngày hôm kia. Một đại úy quân đội nghỉ
hưu sống ở đó, ông ta đang có khách - sáu ông bạn vui vẻ uống vodka và chơi
faro với một bộ bài cũ. Đêm qua họ cãi nhau, tôi biết được hai người họ đã túm
tóc nhau trong một thời gian dài. Bà chủ nhà muốn phàn nàn, nhưng bà sợ ông
kinh khủng. Chỉ có thêm một người ở trọ trong phòng, một phụ nữ nhỏ nhắn gầy guộc,
vợ một sĩ quan, đang đi thăm Petersburg cùng ba đứa con nhỏ, chúng đều bị ốm kể
từ khi chúng đến đây. Cô và các con của cô chỉ đơn giản là sợ hãi ông đại úy. Họ
nằm run rẩy và làm dấu thánh giá suốt đêm, đứa con út lên cơn khủng hoảng vì sợ
hãi. Vị đại úy này (thực ra tôi biết điều đó) đôi khi chặn người ta trên đại lộ
Nevsky và xin họ vài đồng xu, nói rằng ông rất nghèo. Ông không thể kiếm được
công việc trong cơ quan dân sự, nhưng điều kỳ lạ (và đó là lý do tại sao tôi
nói với bạn điều này) cả tháng nay đại úy ở với chúng tôi, chưa lần nào làm tôi
bực bội. Tất nhiên, ngay từ đầu, tôi cố không dính dáng gì đến ông, và chính ông
đã chán tôi ngay lần đầu tiên gặp gỡ. Nhưng dù họ có gây tiếng ồn lớn như thế
nào sau vách ngăn và dù có bao nhiêu người ở trong phòng ông đại úy, điều đó
không có gì khác biệt đối với tôi. Tôi thức cả đêm và đảm bảo với bạn, tôi
không nghe chút nào, đến nỗi hoàn toàn
quên mất những chuyện này. Bạn thấy, thức suốt đêm cho đến sáng, và điều đó đã xảy
ra cả năm rồi. Ngồi suốt đêm trên ghế bành cạnh bàn, không làm gì cả. Chỉ đọc
sách vào ban ngày. Ban đêm, ngồi như thế, không hề suy nghĩ bất cứ điều gì cụ
thể: một số ý nghĩ lang thang trong tâm trí và để chúng đến rồi đi, tùy ý.
Trong đêm ngọn nến cháy lụn hết.
Ngồi xuống bàn, lấy khẩu súng trong ngăn kéo, đặt
xuống trước mặt. Tôi nhớ mình đã tự hỏi mình khi đặt nó xuống, "Có chắc
như vậy không?" và đã trả lời một cách chắc chắn: “Đúng vậy!”
Điều đó có nghĩa là, sẽ tự bắn mình. Tôi biết chắc chắn tôi nên tự bắn mình vào
đêm đó. Điều tôi không biết là phải ngồi ở bàn bao lâu nữa cho đến khi tôi tự bắn
mình. Và có lẽ tôi đã tự bắn mình nếu không có cô bé.
II
Bạn thấy, mặc dù không có gì khác biệt, nhưng tôi
có thể cảm thấy đau, phải không? Nếu bị ai đánh, tôi sẽ cảm thấy đau đớn. Điều
này cũng đúng với nhận thức thần kinh. Nếu điều gì xảy ra khiến tôi thương hại,
lẽ ra phải cảm thấy thương hại, giống như tôi đã từng làm trong thời gian trước,
lúc mọi thứ vẫn còn tạo ra sự khác biệt đối với tôi. Thế thì đêm đó tôi cảm thấy
thương hại: lẽ ra tôi nên giúp đứa trẻ. Tại sao không giúp cô gái nhỏ? Vì lúc
đó tôi chợt nảy ra ý nghĩ: khi cô ấy kéo và gọi tôi, một câu hỏi chợt nảy ra
trong đầu và tôi không thể giải quyết được. Đó là câu hỏi vu vơ, nhưng lại khiến
tôi bực mình. Điều khiến tôi tức giận là kết luận rút ra từ suy nghĩ, nếu tôi
thực sự quyết định tự kết liễu đời mình vào đêm đó, thì mọi thứ trên đời đáng lẽ
phải thờ ơ với tôi hơn bao giờ hết. Tại sao tôi lại đột nhiên cảm thấy mình
không thờ ơ và có lỗi với cô gái nhỏ? Tôi nhớ, mình đã rất tiếc cho cô, đến nỗi
cảm thấy đau đớn lạ kỳ, mà ở vị trí của tôi hoàn toàn không thể hiểu được. Tôi
e rằng mình không thể diễn đạt rõ hơn cảm giác thoáng qua đó, nhưng nó cứ bám theo
tôi về nhà, khi ngồi vào bàn ăn, làm rất bực mình. Tôi không bị kích thích như
vậy trong một thời gian dài trước đây. Dòng suy nghĩ này nối tiếp dòng suy nghĩ
khác. Đối với tôi, rõ ràng, chừng nào tôi còn là một con người chứ không phải
là một mật mã vô nghĩa, và cho đến khi trở thành một mật mã, tôi vẫn sống, do
đó vẫn đau khổ, tức giận và cảm thấy xấu hổ về hành động của mình. Cũng được.
Nhưng mặt khác, nếu tôi định tự sát trong hai giờ nữa chẳng hạn, thì cô bé đó
có liên quan gì đến tôi và tôi cần gì phải xấu hổ hay bất cứ điều gì khác trên
đời?
Tôi sẽ biến thành mật mã, một mật mã tuyệt đối. Và
chắc chắn chẳng bao lâu nữa tôi sẽ không còn tồn tại, do đó mọi thứ sẽ không
còn tồn tại, lẽ ra phải có một tác động nhỏ nào đến cảm giác thương hại đối với
cô bé hoặc cảm giác xấu hổ sau hành động hèn hạ. Rốt cuộc tại sao tôi lại giậm
chân và la hét dữ dội với cô gái nhỏ như vậy? Làm như vậy, vì tôi nghĩ, không những tôi không cảm thấy thương hại mà
bây giờ nếu phạm tội vô nhân đạo cũng không thành vấn đề, vì trong hai giờ nữa
mọi thứ sẽ chấm dứt. Bạn có tin không, khi tôi nói với bạn, đó là lý do duy nhất
khiến tôi hét lên như vậy? Bây giờ, tôi gần như bị ý nghĩ này thuyết phục. Đối
với tôi, dường như đã rõ ràng, cuộc sống và thế giới theo cách này hay cách
khác phụ thuộc vào mình. Gần như có thể nói, thế giới dường như được tạo ra cho
riêng tôi. Nếu tôi tự bắn mình, thế giới sẽ không còn tồn tại nữa. Chưa nói đến
khả năng, không có gì thực sự tồn tại đối với bất kỳ ai sau tôi và cả thế giới
sẽ tan biến ngay khi ý thức của tôi biến mất, Tất cả sẽ biến mất trong nháy mắt
như bóng ma, như một phần không thể thiếu trong ý thức của tôi, và biến mất
không để lại dấu vết. Tất cả thế giới này và tất cả những người này có lẽ chỉ tồn
tại trong ý thức của tôi.
Tôi nhớ, khi ngồi thiền, bắt đầu xem xét tất cả những
câu hỏi lần lượt xuất hiện trong đầu từ một góc độ hoàn toàn khác, và nghĩ ra một
điều khá mới mẻ. Ví dụ, tôi có ý nghĩ kỳ lạ, nếu trước đây tôi sống trên mặt
trăng hoặc sao Hỏa rồi đã làm việc gì đáng xấu hổ và nhục nhã nhất có thể tưởng tượng
được, đã bị sỉ nhục và sỉ nhục ở đó nhiều như có thể tưởng tượng, thỉnh thoảng
đã trải qua trong giấc mơ, một cơn ác mộng. Rồi nếu sau đó tôi thấy mình ở trên
trái đất, vẫn giữ được ký ức về những gì tôi đã làm trên hành tinh kia, hơn nữa
tôi biết, mình không bao giờ nên quay lại nơi đó trong bất kỳ hoàn cảnh nào, nếu
đó là chuyện đã xảy ra, tôi có nên hay không nên, khi nhìn từ trái đất lên mặt
trăng, cảm thấy chuyện đó không có gì khác biệt đối với tôi? Tôi có nên hay
không nên cảm thấy xấu hổ về hành động đó? Những câu hỏi vu vơ và vô ích, vì khẩu
súng đã nằm trước mặt và trong đầu tôi không một chút nghi ngờ rằng chết chắc
chắn sẽ xảy ra, nhưng những câu hỏi khiến tôi phấn khích và phát điên. Đối với
tôi, dường như không thể chết bây giờ mà không giải quyết những câu hỏi này trước.
Thực ra, cô bé đã cứu tôi, vì nhờ những câu hỏi mà tôi đã trì hoãn được giờ
hành quyết bản thân.
Trong khi đó, mọi thứ trở nên yên tĩnh trong phòng ông
đại úy: họ chơi bài xong và chuẩn bị đi ngủ, bây giờ chỉ càu nhàu và chửi bới
nhau một cách đại khái. Chính vào lúc đó, đột nhiên tôi ngủ thiếp đi trên chiếc
ghế bành, một điều chưa từng xảy ra.
Chìm vào giấc ngủ lúc nào không hay. Như chúng ta đều
biết, giấc mơ là những thứ rất lạ lùng: một số tình tiết thể hiện với sự sống động
khá kỳ lạ, từng chi tiết được thực hiện với sự hoàn thiện của thợ kim hoàn,
trong khi những giấc mơ khác mà bạn lướt qua như thể hoàn toàn không biết gì,
chẳng hạn như không gian và thời gian. Những giấc mơ dường như được tạo ra
không phải bởi lý trí mà bởi ham muốn, không phải bởi cái đầu mà bởi trái tim,
thế nhưng đôi khi lý trí của tôi đã bày trò tồi bại trong những giấc mơ! Và hơn
nữa những điều khó hiểu trong mơ lại xảy ra với nó. Chẳng hạn, anh trai tôi đã
chết cách đây 5 năm. Đôi khi mơ về anh ấy: anh rất quan tâm công việc của tôi,
cả hai chúng tôi đều rất quan tâm, nhưng tôi biết rất rõ qua giấc mơ, anh đã chết
và được chôn cất. Làm sao tôi không ngạc nhiên, dù đã chết, anh vẫn ở đây bên cạnh
cố gắng hết sức giúp đỡ tôi? Tại sao lý trí của tôi chấp nhận tất cả những điều
này mà không một chút do dự? Nhưng khá đủ để tôi kể cho bạn nghe giấc mơ. Vâng,
tôi đã mơ vào đêm ngày 3 tháng 11. Bây giờ họ đang chế giễu bằng cách nói, đó
chỉ là giấc mơ. Nhưng đó có phải là giấc mơ hay không, miễn là giấc mơ đó tiết
lộ cho tôi Sự Thật thì có quan trọng gì? Vì một khi bạn đã nhận ra sự thật và
nhìn thấy nó, bạn biết đó là sự thật duy nhất và không thể có sự thật nào khác,
cho dù bạn đang ngủ hay thức. Nhưng thôi kệ. Hãy để nó là một giấc mơ, nhưng
hãy nhớ, tôi đã có ý định tự sát bằng cách cắt ngắn cuộc sống có ý nghĩa rất lớn
đối với chúng ta, và giấc mơ của tôi - giấc mơ - ồ, nó đã tiết lộ một cuộc sống
mới, vĩ đại, được tái sinh và mạnh mẽ!
Hãy lắng nghe.
III
Tôi ngủ thiếp đi lúc nào không hay và ngay cả khi
tôi đang quay lại những suy nghĩ tương tự trong đầu. Đột nhiên, mơ thấy mình nhặt
khẩu súng lên và đang ngồi trên ghế bành, chĩa thẳng vào tim tôi - vào tim chứ
không phải vào đầu. Vì trước đây, tôi đã quyết tâm tự bắn vào đầu, chính xác là
xuyên qua thái dương từ bên phải. Nhắm súng vào ngực, dừng lại một hoặc hai
giây, và đột nhiên ngọn nến, cái bàn và bức tường bắt đầu chuyển động, lắc lư
trước mặt. Tôi vội bóp cò.
Trong giấc mơ, đôi khi bị ngã từ trên cao xuống, hoặc
bị giết hoặc bị đánh đập, nhưng không bao giờ cảm thấy đau trừ khi trong thực tế,
bằng cách này hay cách khác, tự làm mình bị thương trên giường. Khi cảm thấy
đau, hầu như luôn luôn tỉnh dậy. Đó là trong giấc mơ, tôi không cảm thấy đau,
nhưng dường như với phát súng, mọi thứ trong tôi đều rung chuyển và đột nhiên bị
dập tắt. Một bóng tối khủng khiếp phủ xuống xung quanh. Dường như tôi trở nên
mù và câm. Tôi đang nằm trên một cái gì đó rất cứng, nằm ngửa hết cỡ. Không thấy
gì và không thể cử động dù chỉ nhúc nhích. Xung quanh mọi người vừa đi vừa la
hét. Ông đại úy đang gào lên bằng giọng trầm trầm, bà chủ nhà đang hét lớn - đột
nhiên có một khoảng gián đoạn, và tôi được khiêng trong chiếc quan tài đóng
kín. Có thể cảm thấy quan tài lắc lư và tôi đang nghĩ về điều đó, lần đầu tiên
ý tưởng lóe lên trong đầu: tôi đã chết. Chết ngay đơ. Tôi biết, không một chút
nghi ngờ nào về điều này, tôi không thể nhìn hay di chuyển, nhưng có thể cảm nhận
và suy luận. Nhưng tôi nhanh chóng chấp nhận, như thường xảy ra trong những giấc
mơ, chấp nhận sự thật mà không thắc mắc
gì.
Bây giờ tôi bị chôn vùi dưới đất. Tất cả họ đã đi hết,
và bỏ tôi lại một mình, hoàn toàn cô đơn. Không cử động. Trước đây, tự tưởng tượng
mình sẽ như thế nào khi nằm trong mộ, tôi liên tưởng đến ẩm và lạnh. Giờ đây,
đúng như vậy. Cảm giác, thực sự, ẩm ướt và lạnh lẽo. Tôi thấy giá rét, đặc biệt
ở đầu các ngón chân, nhưng rồi không cảm thấy gì khác.
Nằm trong mồ, thật kỳ lạ khi nói tôi không mong đợi
bất cứ điều gì, chấp nhận ý tưởng, một người đã chết không có gì để mong đợi.
Đó là sự thật không thể chối cãi. Nhưng bị ẩm. Không biết thời gian đã trôi qua
bao lâu, dù là một giờ, hay vài ngày, hay nhiều ngày. Nhưng đột nhiên một giọt
nước thấm qua nắp quan tài rơi xuống mắt trái tôi đang nhắm nghiền. Tiếp theo,
một phút sau, giọt khác rơi. Một giọt mỗi phút. Đột nhiên, sự phẫn nộ sâu xa
bùng lên trong tim, đột nhiên, tôi cảm thấy nỗi đau thể xác nhói lên. “Đó là
vết thương của tôi,” tôi nghĩ. “Đó là phát súng tôi đã bắn. Có một viên
đạn ở đó…” Và giọt này đến giọt khác vẫn cứ rơi từng phút trên mí mắt đang nhắm.
Đột nhiên tôi cầu xin (không phải bằng giọng nói, vì tôi bất động, mà bằng toàn
bộ con người) đến Ngài, đấng chịu trách nhiệm tất cả những gì đang xảy ra:
“Dù Ngài là ai, nếu có bất cứ điều gì hợp lý tồn tại
hơn những gì đang xảy ra ở đây, tôi cầu xin Ngài hãy để nó xảy ra ngay bây giờ.
Nhưng nếu Ngài muốn trừng phạt vì hành động tôi tự hủy mình vô nghĩa, bằng sự ô
nhục và phi lý của cuộc sống sau khi chết, thì hãy biết cho, không có tra tấn
nào có thể giáng xuống tôi, sánh bằng sự khinh bỉ mà tôi sẽ tiếp tục cảm thấy
trong im lặng, mặc dù chết của tôi kéo dài vô số kiếp!”
Tôi đã đưa ra lời cầu xin rồi im lặng. Sự im lặng
chết chóc kéo dài gần một phút, một giọt nữa rơi xuống mí mắt, nhưng tôi biết,
tôi biết và tin tưởng vô hạn. Không thể lay chuyển, mọi thứ chắc chắn sẽ thay đổi
ngay lập tức. Sau đó ngôi mộ được mở ra. Tôi không biết, nghĩa là, nó đã được mở
ra hay đào lên, nhưng tôi đã bị một sinh vật đen tối, vô danh nào đó bắt giữ và
tự thấy mình ở trong không gian. Tôi đột nhiên nhìn thấy lại. Đó là một đêm đen
như mực. Chưa bao giờ, chưa bao giờ có bóng tối như vậy! Tôi đang bay trong
không gian với tốc độ khủng khiếp, đã bỏ lại trái đất sau lưng. Không thắc mắc
về người đang cưu mang tôi. Tôi tự hào và chờ đợi. Nói với chính mình, tôi
không sợ hãi, tôi tràn đầy ngưỡng mộ khi nghĩ mình không sợ hãi. Không thể nhớ,
bay bao lâu, không thể cho biết thời gian; tất cả xảy ra như vẫn xảy ra trong
giấc mơ. Khi vượt qua không gian và thời gian cũng như các quy luật tự nhiên và
lý trí, rồi chỉ dừng lại ở những điểm đặc biệt quen thuộc với trái tim bạn. Tất
cả những gì tôi nhớ là tôi đột nhiên nhìn thấy một ngôi sao nhỏ trong bóng tối.
“Sirius đó hả?” Tôi hỏi, đột nhiên cảm thấy không thể kiềm chế bản thân, vì đã quyết định
không hỏi bất kỳ câu hỏi nào.
“Không,”
người đang cõng tôi trả lời, “đó chính là ngôi sao mà bạn đã nhìn thấy giữa
những đám mây khi bạn về nhà.”
Tôi biết, khuôn mặt của nó có nét giống khuôn mặt
người. Một sự thật kỳ lạ nhưng tôi không thích sinh vật đó, thậm chí, còn cảm
thấy ác cảm ghê gớm với nó. Tôi mong muốn hoàn toàn không tồn tại, đó là lý do
tại sao tự bắn vào tim. Tuy nhiên, tôi đang ở trong tay một sinh vật, tất nhiên
không phải con người, mà là con tồn tại. “Vậy là có sự sống bên kia nấm mồ!”
Tôi nghĩ với giấc mơ không liên quan đến kỳ lạ, nhưng trong thâm tâm, về cơ bản,
vẫn không thay đổi. “Nếu tôi phải trở lại, và sống lại theo mệnh lệnh
không thể thay đổi của ai đó, tôi sẽ không bị đánh bại và bị sỉ nhục!”
“Bạn biết tôi sợ bạn và đó là lý do tại sao bạn coi
thường tôi,” tôi đột ngột nói
với người bạn đồng hành, không thể kiềm chế được lời nhận xét nhục nhã với sự
thừa nhận có ngụ ý, và cảm thấy sự sỉ nhục của chính mình trong tim như một vết
đâm sắc của cây kim nhọn.
Anh ấy không trả lời, nhưng tôi đột nhiên cảm thấy không
bị coi thường, không ai chế nhạo, thậm chí không ai thương hại, cuộc hành trình
của chúng tôi có mục đích, một mục đích bí ẩn, chỉ liên quan đến tôi. Nỗi sợ
hãi ngày càng lớn dần trong lòng. Điều gì được truyền đạt đến tôi từ người bạn
đồng hành thầm lặng—âm thầm nhưng đau đớn—dường như thấm vào tôi toàn bộ. Chúng
tôi đang tăng tốc qua những vùng không gian tối tăm, vô định. Tôi đã mất dấu những
chòm sao quen thuộc từ lâu. Có những ngôi sao trên trời mà ánh sáng phải mất
hàng nghìn, hàng triệu năm mới đến được trái đất. Có thể chúng tôi đã bay qua
những không gian đó. Tôi mong đợi điều gì trong nỗi thống khổ khủng khiếp đang
bóp nghẹt trái tim. Và bỗng một cảm giác vừa lạ vừa quen, vừa hoài cổ vô cùng
lay động đến tận cùng: tôi chợt thấy mặt trời! Biết không phải mặt trời này đã
sinh ra trái đất, chúng ta ở cách xa mặt trời hàng triệu dặm, nhưng vì lý do nào
không rõ, tôi nhận ra bằng từng thớ thịt của mình, chính xác đó là mặt trời của
chúng ta, bản sao giống hệt và song sinh của nó. Một cảm giác ngọt ngào, hoài cổ
lấp đầy trái tim sung sướng: sức mạnh quen thuộc cũ của cùng một ánh sáng đã
mang lại cho tôi sự sống, đã khuấy động tiếng vang trong tim và làm nó sống lại.
Lần đầu tiên kề từ khi nằm vào mộ, tôi cảm thấy chính sự sống đó đang khuấy động
trong tôi.
“Nhưng nếu đó là mặt trời, nếu nó giống hệt mặt trời
của chúng ta,” tôi kêu lên, “thì
trái đất ở đâu?”
Người bạn đồng hành chỉ vào ngôi sao nhỏ lấp lánh
trong bóng tối với ánh sáng màu ngọc lục bảo. Chúng tôi bay thẳng đến nó.
“Nhưng những giống nhau lập lại như vậy có thể xảy
ra trong vũ trụ không? Có thể là quy luật tự nhiên? Và nếu ở đó là trái đất, nó
có giống trái đất của chúng ta không? Cùng một trái đất nghèo, bất hạnh, nhưng
thân yêu, và thương mến mãi mãi? Khơi dậy như trái đất của chúng ta cùng một
tình yêu sâu sắc đối với chính mình, ngay cả đối với những đứa con vô ơn nhất?” Tôi cứ khóc, vô cùng xúc động trước một tình yêu
cuồng nhiệt, không thể kìm chế được đối với trái đất già nua thân yêu mà tôi bỏ
lại phía sau.
Khuôn mặt cô bé đáng thương mà tôi đã đối xử tệ bạc,
hiện lên trong tâm trí.
“Anh sẽ thấy tất cả,” người bạn đồng hành trả lời, giọng anh nghe có vẻ
buồn bã lạ lùng.
Rồi chúng tôi nhanh chóng đến gần trái đất. Nó đang
lớn dần trước mắt. Tôi có thể phân biệt được đại dương, những đường nét của
châu Âu, và đột nhiên trong lòng bùng lên một cảm giác kỳ lạ về một sự ghen tị
lớn lao và thiêng liêng.
“Làm sao có sự lập lại giống như vậy? Tôi yêu, tôi
chỉ có thể yêu trái đất đã bỏ lại phía sau, nhuốm đầy máu của tôi, con người vô
ơn bạc nghĩa, đã tự kết liễu cuộc đời mình bằng cách bắn vào tim. Nhưng chưa
bao giờ, chưa bao giờ tôi ngừng yêu trái đất đó, ngay cả trong đêm chia tay với
nó, có lẽ tôi đã yêu nó sâu đậm hơn bao giờ hết.
Có đau khổ trên trái đất mới này không? Trên trái đất
cũ của chúng ta, chỉ có thể thực sự yêu thương trong đau khổ và qua đau khổ!
Chúng ta không biết làm cách nào khác để yêu. Không biết tình yêu nào khác. Tôi
muốn đau khổ để yêu. Tôi muốn và khao khát ngay giây phút này được hôn, với những
giọt nước mắt lăn dài trên má, trái đất duy nhất mà tôi đã bỏ lại phía sau. Tôi
không muốn, tôi sẽ không chấp nhận cuộc sống trên bất kỳ nơi nào khác!…”
Nhưng người bạn đồng hành đã rời đi. Đột nhiên,
chính tôi cũng không nhận ra, đứng trên trái đất khác này trong ánh sáng rực rỡ
của một ngày nắng, đẹp và đẹp như thiên đường. Tôi tin rằng tôi đang đứng trên
một trong những hòn đảo trên trái đất cũ của chúng ta tạo thành quần đảo Hy Lạp,
hoặc một nơi nào đó trên bờ biển đất liền gần quần đảo này. Ồ, mọi thứ vẫn y
như vậy, ngoại trừ dường như được tắm ánh hào quang của một lễ hội công cộng
nào đó, hoặc một chiến thắng vĩ đại và thánh thiện nào đó cuối cùng đã đạt được.
Biển màu ngọc lục bảo dịu dàng vỗ nhẹ vào bờ và hôn nó với tình yêu rõ ràng, hữu
hình, gần như có ý thức. Những thân cây cao, đẹp đứng với tất cả vẻ huy hoàng của
tán lá xum xuê xanh tươi, và vô số lá (chắc chắn như vậy) chào đón tôi bằng tiếng
xào xạc mềm mại, dịu dàng và dường như thốt ra những lời yêu thương ngọt dịu. Cỏ
tươi tốt rực rỡ với những bông hoa tươi sáng, thơm ngát. Những con chim đang
bay thành đàn trong không trung và không hề sợ hãi, đậu trên vai và tay tôi, vui
mừng đập đôi cánh rung rinh dịu dàng.
Cuối cùng tôi đã nhìn thấy và biết đến những con
người trên trái đất may mắn này. Họ tự động đến với tôi. Họ bao vây tôi. Họ hôn
tôi. Những đứa con mặt trời, những đứa con của mặt trời – ôi, chúng mới đẹp làm
sao! Chưa bao giờ trên trái đất cũ, tôi thấy vẻ đẹp như vậy ở con người. Có lẽ,
chỉ ở những đứa trẻ trong những năm đầu tiên của cuộc đời, người ta mới có thể
tìm thấy một sự phản chiếu xa xôi, dù mờ nhạt, vẻ đẹp này. Đôi mắt của những
người hạnh phúc tỏa sáng rực rỡ. Khuôn mặt họ rạng rỡ với sự hiểu biết và sự
thanh thản của tâm trí đã đạt đến sự viên mãn lớn nhất. Những khuôn mặt đó rất
vui vẻ; trong lời nói và giọng nói của những người này có một niềm vui như trẻ
thơ. Ôi, thoạt nhìn mặt họ, tôi hiểu ngay tất cả, tất cả! Đó là một trái đất
không bị vấy bẩn bởi sự sa ngã, nơi sinh sống của những người không phạm tội và
sống trên cùng một thiên đường theo truyền thuyết của nhân loại, tổ tiên của
chúng ta đã sống trước khi họ phạm tội, với điểm khác biệt duy nhất là tất cả
trái đất ở đây ở khắp mọi nơi là cùng một thiên đường. Những người này, cười
vui vẻ, vây quanh, làm tôi choáng ngợp với những cái vuốt ve của họ; họ đưa tôi
về nhà, và mỗi người đều lo lắng, giúp cho tâm trí tôi được bình yên. Ồ, họ
không hỏi câu hỏi nào, nhưng dường như họ biết tất cả (đó là ấn tượng của tôi),
họ mong muốn xóa bỏ mọi dấu vết đau khổ trên khuôn mặt tôi càng sớm càng tốt.
IV.
Chà, bạn thấy đấy, một lần nữa, nhắc lại: Được rồi,
chúng ta hãy coi đó chỉ là một giấc mơ! Nhưng cảm giác về tình yêu của những
con người ngây thơ và xinh đẹp đó vẫn còn mãi trong tôi, và tôi có thể cảm thấy,
tình yêu của họ bây giờ đang tuôn chảy đến tôi từ đó. Tôi đã chứng kiến tận mắt.
Đã biết họ tường tận và đã bị thuyết phục. Tôi yêu họ và sau đó tôi đau khổ vì
họ. Ồ, tôi biết ngay lập tức, có nhiều điều về họ, tôi không bao giờ có thể hiểu
được. Là một người Nga tiến bộ hiện đại và là một cư dân tồi tệ của Petersburg,
tôi thấy khó hiểu là trong khi biết rất nhiều, họ lại có rất ít kiến thức, chẳng
hạn như khoa học của chúng ta.. Nhưng tôi sớm nhận ra, kiến thức của họ bắt nguồn và được nuôi dưỡng bởi những
cảm xúc khác với những cảm xúc mà chúng ta đã quen thuộc trên trái đất, và khát
vọng của họ cũng hoàn toàn khác. Họ không mong muốn gì cả. Họ đã bình yên với bản
thân. Họ không cố gắng đạt được kiến thức về cuộc sống như chúng ta cố gắng tìm hiểu, vì
cuộc sống họ đã đầy đủ. Nhưng kiến thức của họ cao hơn và sâu hơn kiến thức mà chúng ta có được từ khoa học; vì khoa học tìm cách giải thích cuộc sống là gì và cố gắng
hiểu nó để dạy người khác cách sống, trong khi họ biết cách sống mà không cần
khoa học. Tôi hiểu điều đó, nhưng tôi không thể hiểu kiến thức của họ. Họ chỉ cho tôi những cái cây của họ và
tôi không thể hiểu được tình yêu mãnh liệt mà họ dành cho chúng; cứ như thể họ
đang nói chuyện với những sinh vật giống như họ. Và, bạn biết đấy, tôi không
nghĩ mình phóng đại khi nói, cây cối đã nói chuyện với họ! Phải, họ đã khám phá
ra ngôn ngữ của cây, và tôi chắc rằng cây cối hiểu họ. Họ nhìn tất cả thiên
nhiên như thể - những con vật sống hòa bình và không tấn công, nhưng yêu thương
họ, bị chinh phục bởi tình yêu của họ dành cho chúng. Họ chỉ cho tôi các vì sao
và nói chuyện về chúng theo cách mà tôi không thể hiểu được, nhưng tôi chắc chắn,
theo một cách kỳ lạ nào đó, họ đã giao tiếp với các vì sao trên bầu trời, không
chỉ trong suy nghĩ mà còn trong một số cách sống thực tế. Ồ, những người này
không quan tâm liệu tôi có hiểu hay không; họ yêu tôi mà không có biết. Nhưng
tôi cũng biết, họ sẽ không bao giờ có thể hiểu được tôi, vì lý do đó, tôi hầu
như không bao giờ nói với họ về trái đất cũ. Chỉ đơn thuần hôn trái đất nơi họ
sống với sự hiện diện của họ, và tôn thờ họ mà không nói lời nào. Họ thấy và để
tôi tôn thờ họ mà không xấu hổ vì tôi tôn thờ, vì chính họ được yêu mến. Họ không
đau khổ cho tôi khi tôi khóc, đôi khi tôi hôn chân họ, vì trong lòng họ vui mừng
nhận ra tình cảm mạnh mẽ mà họ sẽ đáp lại tình yêu của tôi. Nhiều lúc tôi kinh
ngạc tự hỏi làm sao họ không bao giờ xúc phạm một người như tôi và không một lần
khơi dậy trong lòng một người như tôi cảm giác ghen ghét và đố kỵ. Nhiều lần
tôi tự hỏi làm sao tôi - một kẻ khoác lác và dối trá - có thể kiềm chế không
nói với họ tất cả những gì tôi biết về khoa học và triết học, những thứ mà tất
nhiên là họ không biết gì? Làm thế nào mà tôi chưa bao giờ nghĩ đến việc gây ấn
tượng với họ bằng kho kiến thức
của mình, hoặc truyền đạt kiến thức
của tôi cho họ vì tình yêu mà tôi dành cho họ?
Họ vui tươi và tinh thần cao như những đứa trẻ. Họ
lang thang trong những khu rừng và khu rừng xinh đẹp, họ hát những bài hát hay,
họ sống bằng thức ăn đơn giản—trái cây, mật ong từ rừng và sữa của những con vật
yêu thích chúng. Để có được cơm ăn áo mặc, họ không phải làm việc cực nhọc hay
lâu dài. Họ biết yêu thương và sinh con đẻ cái, nhưng tôi chưa bao giờ nhận thấy
ở họ những cơn bộc phát nhục dục độc ác như đã từng xâm chiếm hầu hết mọi người trên
trái đất của chúng ta, bất kể đàn ông hay đàn bà, và là nguồn gốc duy nhất của
hầu hết mọi tội lỗi của loài người. Họ vui mừng vì những đứa con mới chào đời
như những người mới chia sẻ niềm hạnh phúc. Giữa họ không có cãi vã hay ghen
tuông, và thậm chí họ không biết những từ ngữ đó có nghĩa là gì. Con cái họ là
con cái của tất cả mọi người, vì tất cả họ đều là một gia đình. Hầu như không
có bất kỳ bệnh tật nào, mặc dù, có cái chết; nhưng những người già đã chết một
cách thanh thản, như thể đang chìm vào giấc ngủ, xung quanh là những người đang
từ biệt, chúc phúc và tươi cười với họ, và chính họ cũng mỉm cười rạng rỡ đón
nhận những lời chúc từ biệt của bạn bè. Tôi chưa bao giờ thấy đau buồn hay than
khóc trong những dịp đó. Những gì tôi thấy là tình yêu dường như đạt đến điểm
sung sướng, nhưng đó là một sự say mê nhẹ nhàng, tự túc và đáng suy ngẫm. Có lý
do để tin rằng họ đã giao tiếp với những người đã khuất sau khi chết, sự kết hợp
trần thế của họ không bị cái chết cắt đứt. Họ thấy hầu như không thể hiểu được
khi tôi hỏi họ về sự sống đời đời, nhưng rõ ràng trong tâm trí họ tin chắc điều
đó, đến nỗi đối với họ đó không còn phải là câu hỏi. Họ không có nơi thờ cúng,
nhưng họ có nhận thức nhất định về sự kết hợp sống động, không bị gián đoạn và
liên tục với Vũ trụ nói chung. Họ không có tôn giáo cụ thể, nhưng thay vào đó,
họ có một kiến thức
nhất định rằng khi niềm vui trần thế của họ đạt đến giới hạn do tự nhiên áp đặt,
họ - cả người sống và người chết - sẽ đạt đến trạng thái giao tiếp gần gũi hơn
với Vũ trụ nói chung. Họ hân hoan chờ đợi giây phút ấy, nhưng không vội vàng và
không thiết tha, như thể đã sở hữu nó với những rung động mơ hồ của trái tim mà
họ truyền đạt cho nhau.
Vào buổi tối, trước khi đi ngủ, họ thích quây quần
bên nhau và hát trong những bản đồng ca du dương và hài hòa. Họ bày tỏ trong
bài hát, tất cả cảm xúc đã có trong ngày và đến lúc cuối cùng bên nhau. Họ ca
ngợi trước khi rời đi. Họ hoan nghênh thiên nhiên, trái đất, biển cả và rừng núi.
Họ cũng thích sáng tác những bài hát về nhau, và họ ca ngợi nhau như những đứa
trẻ. Những bài hát của họ rất đơn giản, nhưng chúng xuất phát từ trái tim và rung
động trái tim. Không chỉ trong các bài hát, mà dường như họ dành cả cuộc đời để
không ngừng ca ngợi nhau. Nó dường như là một tình yêu phổ quát và toàn diện
dành cho mọi người. Một số bài hát rất trang trọng và ngây ngất, tôi hầu như
không thể hiểu được. Mặc dù hiểu các từ ngữ, tôi không bao giờ có thể hoàn toàn
hiểu được ý nghĩa của chúng. Bằng cách nào đó, chúng vẫn nằm ngoài tầm hiểu biết
của lý trí tôi, nhưng nó lại chìm sâu hơn, sâu hơn vào trái tim một cách vô thức.
Tôi thường nói với họ, đã linh cảm điều đó nhiều năm trước và tất cả niềm vui, vinh
quang mà tôi cảm nhận khi còn ở trái đất cũ như một niềm khao khát hoài cổ, đôi
khi gần như là nỗi buồn sâu đậm không thể nguôi ngoai. Tôi có linh cảm về tất cả
họ và vinh quang của họ trong những giấc mơ của trái tim tôi và trong những giấc
mơ của linh hồn tôi; rằng trên trái đất của chúng ta, tôi thường không thể nhìn
mặt trời lặn mà không rơi nước mắt.… Luôn luôn có nỗi đau nhói trong sự căm
ghét của tôi đối với những người khác trên trái đất cũ. Tại sao tôi không thể
ghét họ mà cũng không yêu họ? Tại sao
không thể tha thứ cho họ? Trong tình thương tôi dành cho họ cũng có nỗi
day dứt khôn nguôi: tại sao tôi không thể yêu họ mà không ghét họ? Những người
mới này lắng nghe tôi, có thể nói, họ không biết tôi đang nói chuyện gì. Nhưng
tôi không hối hận vì đã nói với họ về chuyện này, vì biết họ đánh giá cao việc
tôi khao khát biết bao và khắc khoải biết bao cho những người tôi đã bỏ rơi. Ồ
đúng rồi, khi họ nhìn tôi bằng ánh mắt thân thương đầy tình người, khi tôi nhận
ra trước mặt họ, trái tim tôi cũng trở nên ngây thơ và chân thật như họ, tôi
không hối hận vì đã không hiểu được họ,
Ồ, bây giờ mọi người cười vào mặt tôi và đảm bảo
tôi không thể nhìn thấy và cảm thấy bất cứ điều gì rõ ràng như vậy, mà chỉ ý thức
được một cảm giác nảy sinh trong trái tim đang sốt nóng của mình, và đã tự mình
phát minh ra tất cả những chi tiết đó khi thức dậy. Khi tôi nói, có lẽ họ
đúng, Chúa ơi, sự thừa nhận của tôi đã gây ra bao nhiêu tiếng cười và họ chế nhạo
tôi nhiều như thế nào! Tất nhiên, tại sao tôi lại bị chế ngự bởi cảm giác đơn
thuần của giấc mơ và chỉ mình nó tồn tại trong trái tim bị tổn thương nặng nề của
tôi. Nhưng dù sao đi nữa, những hình dạng và hình ảnh có thật trong giấc mơ,
nghĩa là những thứ tôi thực sự nhìn thấy vào chính thời điểm đang mơ, tràn ngập
hài hòa, đẹp mê hồn, và chân thực đến mức, không có gì ngạc nhiên sau khi tỉnh
dậy, tôi buộc lòng phải bịa ra những chi tiết mà tôi không thể không xuyên tạc
vì mong muốn mãnh liệt để có thể truyền đạt số chi tiết đó một cách nhanh nhất.
Tuy nhiên, vì tôi không thể diễn đạt chúng bằng những từ ngữ yếu ớt của mình,
chúng nhất định trở nên mờ nhạt trong tâm trí tôi. Nhưng điều đó không có nghĩa
là tôi không có quyền tin, tất cả chuyện đã xảy ra. Trên thực tế, nó có thể hay
hơn, sáng sủa hơn và vui vẻ hơn gấp ngàn lần so với những gì tôi mô tả. Nếu đó
chỉ là một giấc mơ thì sao? Tất cả những gì không thể không có được. Và bạn có
biết không, tôi nghĩ, sẽ nói cho bạn một bí mật: có lẽ đó không phải là một giấc
mơ! Vì những gì xảy ra sau đó thật khủng khiếp, thật khủng khiếp, đến nỗi nó
không thể chỉ là một sự đúc kết đơn thuần của bộ não, những gì đã thấy trong giấc
mơ. Cứ cho rằng trái tim tôi chịu trách nhiệm về giấc mơ của mình, nhưng liệu
có thể nào chỉ riêng trái tim tôi chịu trách nhiệm cho sự thật khủng khiếp về
những gì đã xảy ra với tôi sau đó? Chắc chắn trái tim non nớt, đầu óc trống rỗng
và tầm thường của tôi không thể vươn tới sự mặc khải chân lý như vậy! Ồ, hãy tự
phán xét: Tôi đã luôn giấu giếm điều đó, nhưng bây giờ tôi sẽ nói cho bạn biết
toàn bộ sự thật. Sự thật là, tôi đã làm hỏng tất cả!
V
Vâng, vâng, nó đã kết thúc bằng việc tôi làm hỏng tất
cả! Làm thế nào nó có thể xảy ra tôi không biết, nhưng có thể nhớ rõ ràng. Giấc
mơ bao trùm cả ngàn năm và chỉ còn lại trong tôi một cảm giác toàn thể mơ hồ.
Tôi chỉ biết, nguyên nhân của sự Sụp đổ là do tôi. Giống như một con bọ hung khủng
khiếp, như mầm bệnh dịch hạch lây nhiễm cho cả vương quốc. Vì vậy, tôi đã lây
nhiễm cho mình ra khắp thế giới vui vẻ mà trước đây chưa từng biết đến tội lỗi.
Họ học cách nói dối, và dần dần đánh giá cao vẻ đẹp nói dối. Ồ, có lẽ, tất cả bắt
đầu một cách ngây thơ, với một trò đùa, với mong muốn thể hiện, với một trò
chơi đa tình, và có lẽ thực sự chỉ với một mầm mống, nhưng mầm mống này đã đi
vào trái tim và họ yêu thích nó. Sự ham thích khoái lạc sớm sinh ra, sự khiêu lạc
sinh ra sự ghen tuông, ghen tị, tàn ác.…
Ồ, tôi không biết, tôi không thể nhớ, nhưng chẳng
bao lâu, rất nhanh, máu đầu tiên đã đổ ra; họ bị sốc và kinh hoàng, và họ bắt đầu
chia rẽ và xa lánh nhau. Họ thành lập liên minh, nhưng liên minh này chống lại
liên minh kia. Những lời buộc tội bắt đầu, những lời trách móc. Họ dần dần biết
xấu hổ, và biến xấu hổ thành một đức tính tốt. Khái niệm về danh dự ra đời và mỗi
liên minh đều nâng cao tiêu chuẩn của riêng mình. Họ bắt đầu tra tấn động vật,
những con vật chạy trốn khỏi họ vào rừng và trở thành kẻ thù. Một cuộc đấu
tranh bắt đầu cho sự tách biệt, cho sự cô lập, cho cá tính, cho tôi và bạn. Họ
bắt đầu nói chuyện bằng các ngôn ngữ khác nhau. Họ bắt đầu biết đau khổ, và họ
yêu thích đau khổ. Họ khao khát đau khổ, và họ nói, Chân lý chỉ có thể đạt được
thông qua đau khổ. Đó là lúc khoa học xuất hiện. Khi trở nên độc ác, họ bắt đầu
nói về tình anh em, tình nhân loại và hiểu ý nghĩa của những ý tưởng đó. Khi họ
phạm tội, họ phát minh ra công lý, soạn thảo toàn bộ các bộ luật, để đảm bảo việc
thực thi luật pháp, họ dựng lên một máy chém. Họ chỉ nhớ một cách mơ hồ những
gì họ đã mất, sẽ không tin mình đã từng hạnh phúc và hồn nhiên. Họ thậm chí còn
cười nhạo báng khả năng có được hạnh phúc trước đây và gọi đó là một giấc mơ.
Thậm chí, họ không thể tưởng tượng nó dưới bất kỳ hình dạng hay hình thức xác định
nào, nhưng điều kỳ cục, tuyệt lạ, mặc dù đã mất niềm tin vào trạng thái hạnh
phúc trước đây và gọi nó là câu chuyện cổ tích, nhưng họ vẫn khao khát được hạnh
phúc và ngây thơ, ít nhất một lần. Hơn thế nữa, giống như những đứa trẻ, họ khuất
phục trước ước muốn của trái tim mình, tôn vinh ước muốn này, xây dựng những
ngôi đền và bắt đầu dâng lời cầu nguyện cho ý tưởng riêng mình, chỉ là “ham muốn” của chính họ, đồng thời tin chắc,
điều đó không thể thành hiện thực. Dù không thực hiện được, họ vẫn mặc dù họ vẫn
tôn thờ nó và ngưỡng mộ nó bằng nước mắt.
Tuy nhiên, nếu họ có thể bằng cách này hay cách
khác trở lại trạng thái ngây thơ hạnh phúc mà họ đã đánh mất, nếu ai đó cho họ
xem nó một lần nữa và hỏi họ có muốn quay lại với nó hay không, chắc chắn họ sẽ
từ chối. Câu trả lời họ đưa ra là: “Nếu chúng ta không trung thực, độc ác và
bất công thì sao? Dù biết những điều này và chúng ta lấy lấy làm đáng tiếc, tự dằn vặt mình vì những điều đó, tự chuốc lấy
đau đớn và trừng phạt mình có lẽ còn nặng hơn cả vị Thẩm phán nhân từ sẽ xét xử
và chúng ta không biết tên gì. Nhưng chúng ta có khoa học và với sự trợ giúp của
nó, sẽ lại khám phá ra sự thật, mặc dù chúng ta sẽ chỉ chấp nhận nó khi chúng
ta nhận thức nó bằng lý trí của mình. Kiến thức cao hơn cảm giác, và ý thức của
cuộc sống cao hơn cuộc sống. Khoa học sẽ cho chúng ta sự khôn ngoan. Sự khôn
ngoan sẽ tiết lộ cho chúng ta những định luật. Và sự hiểu biết về các quy luật
của hạnh phúc còn cao hơn cả hạnh phúc.” Đó là những gì họ nói với tôi, sau
khi thốt ra những lời đó, mỗi người trong bọn họ bắt đầu yêu bản thân mình hơn yêu
bất kỳ ai khác, thực sự họ không thể làm
gì khác hơn. Mỗi người đều ghen tị với nhân cách của chính mình đến mức đã nỗ lực
hết sức để giảm thiểu và hạ thấp nhân cách ở người khác; ở đó họ nhìn thấy toàn
bộ mục đích của đời mình. Chế độ nô lệ xuất hiện, thậm chí là chế độ nô lệ tự
nguyện: kẻ yếu sẵn sàng phục tùng ý chí của kẻ mạnh với điều kiện kẻ mạnh giúp
họ đàn áp những kẻ yếu hơn mình. Các vị thánh xuất hiện, những vị thánh đến với
những người này trong nước mắt, nói với họ về sự kiêu ngạo, về sự mất cân đối
và hài hòa, về sự mất đi sự xấu hổ. Nhưng các vị thánh bị cười nhạo, bị ném đá
cho đến chết. Máu thánh đã đổ trên ngưỡng cửa các ngôi đền. Rồi sau đó, người ta
bắt đầu tự hỏi làm thế nào họ có thể đoàn kết, để mọi người ngừng yêu bản thân
mình hơn hết, không can thiệp vào mọi người khác và để họ có thể sống cùng nhau
trong một xã hội tối thiểu là dựa trên sự hiểu biết. Toàn bộ chiến tranh đã diễn
ra trên ý tưởng này. Tất cả các chiến binh đồng thời tin chắc rằng khoa học,
trí tuệ và bản năng tự bảo tồn cuối cùng sẽ buộc loài người đoàn kết thành một
xã hội hài hòa và thông minh, do đó, để đẩy nhanh vấn đề, “rất khôn ngoan” đã cố
gắng hết sức để tiêu diệt càng nhanh càng tốt những kẻ “không khôn ngoan” không
hiểu ý tưởng của họ, để ngăn họ can thiệp vào chiến thắng của mình. Nhưng bản
năng tự bảo tồn bắt đầu suy yếu nhanh chóng. Những người kiêu hãnh và tham lam
xuất hiện, loại người thẳng thắn đòi hỏi tất cả hoặc không có gì. Để có được mọi
thứ, họ không ngần ngại dùng đến bạo lực, và nếu thất bại - là tự sát. Các tôn
giáo được thành lập để truyền bá sự sùng bái không tồn tại và tự hủy diệt vì mục
đích hòa bình vĩnh cửu trong hư vô. Cuối cùng những người này trở nên mệt mỏi bởi
lao động vô ích của họ, nỗi thống khổ hiện rõ trên khuôn mặt, và họ tuyên bố rằng
đau khổ là đẹp đẽ vì tư tưởng chỉ có thể tồn tại trong đau khổ.. Họ tôn vinh
đau khổ trong các bài hát. Tôi đi giữa họ, siết chặt tay và khóc vì họ, nhưng
có lẽ yêu họ hơn trước khi không có dấu hiệu đau khổ nào trên gương mặt họ và
khi họ còn ngây thơ - ôi, đẹp quá! Tôi yêu trái đất mà họ đã làm ô nhiễm thậm
chí còn hơn cả khi nó là thiên đường, vì nỗi buồn đã xuất hiện trên đó. Than
ôi, tôi luôn luôn yêu sầu muộn và phiền não, nhưng chỉ cho riêng tôi; bây giờ
tôi khóc cho họ, vì thương hại. Tôi giơ tay về phía họ, buộc tội, nguyền rủa và
khinh miệt chính mình. Tôi nói với họ, một mình tôi chịu trách nhiệm tất cả -
chỉ một mình tôi; chính tôi là người đã mang đến cho họ sự thối nát, ô nhiễm và
dối trá! Tôi cầu xin họ đóng đinh tôi, tôi dạy họ cách làm thánh giá. Tôi không thể tự
sát; Tôi không đủ can đảm để làm điều đó; nhưng tôi khao khát được tử vì đạo dưới
tay họ. Tôi khao khát được đổ máu cho đến giọt cuối cùng trong cực hình và đau
khổ. Nhưng họ chỉ cười chế nhạo, cuối cùng bắt đầu coi tôi như người điên. Biện
minh cho tôi. Họ nói, họ đã có được những gì họ muốn và những gì hiện tại không
thể khác được. Cuối cùng họ nói, tôi đang trở nên nguy hiểm và họ sẽ nhốt tôi
vào nhà thương điên nếu tôi không giữ được bình tĩnh. Sau đó, nỗi buồn tràn vào
tâm hồn tôi với một sức mạnh đến nỗi trái tim quặn lại, cảm thấy như thể mình sắp
chết, và rồi - ồ, tôi tỉnh dậy.
Đó là buổi sớm, mặt trời chưa mọc, nhưng đã khoảng
sáu giờ. Khi tỉnh lại, thấy mình ngồi trên ghế bành cũ, ngọn nến đã cháy hết. Họ
đang ngủ trong phòng ông đại úy, và im lặng bao trùm xung quanh, điều rất hiếm
có trong ngôi nhà này. Việc đầu tiên tôi làm là nhảy tưng lên trong kinh ngạc tột
độ. Trước đây chưa từng có chuyện gì như thế này xảy ra với tôi, kể cả những
chi tiết vụn vặt nhất. Chẳng hạn, chưa bao giờ tôi ngủ thiếp trên chiếc ghế
bành. Sau đó, khi đang đứng, định thần, đột nhiên, tôi nhìn thấy khẩu súng nằm
sẵn sàng và được nạp đạn. Nhưng tôi đẩy nó ra xa ngay lập tức! Ôi, tôi khao
khát cuộc sống biết bao, cuộc sống! Tôi giơ hai tay lên và kêu gọi Chân lý vĩnh
cửu—không, không kêu gọi nó, nhưng đã khóc. Sự sung sướng, sự sung sướng vô hạn
và vô biên làm tôi say sưa. Vâng, cuộc sống và—việc rao giảng! Tôi quyết định
rao giảng ngay từ giây phút đó và dĩ nhiên là tiếp tục rao giảng cả đời. Tôi sẽ
rao giảng, tôi muốn rao giảng. Gì? Tại sao? Sự thật. Vì tôi đã nhìn thấy sự thật,
đã nhìn thấy bằng chính đôi mắt của
mình, đã nhìn thấy nó trong tất cả vinh quang!
Kể từ đó tôi đã đi rao giảng. Hơn nữa, yêu tất cả
những người chế nhạo tôi hơn tất cả những người khác. Tại sao, tôi không biết
và tôi không thể giải thích, nhưng hãy để nó như vậy. Họ nói rằng ngay cả bây
giờ tôi vẫn thường mê muội và hỗn loạn, nếu bây giờ tôi mê muội và hỗn loạn thì
sau này sẽ ra sao? Hoàn toàn đúng. Tôi thực sự bối rối và lẫn lộn, rất có thể sẽ trở nên tồi tệ hơn. Và, tất
nhiên, tôi sẽ bối rối nhiều lần trước khi tìm ra cách thuyết giảng, nghĩa là sử
dụng từ ngữ nào và thực hiện hành động ra sao, vì điều đó rất khó! Tất cả những
điều này thậm chí bây giờ đã rõ như ban ngày, nhưng xin hãy nói cho tôi biết ai
không bị lẫn lộn và bối rối? Tuy nhiên, tất cả đều đi theo cùng một con đường,
ít nhất là tất cả đều cố gắng đạt được cùng một điều, từ triết gia đến tên tội
phạm thấp kém nhất, chỉ bằng những con đường khác nhau. Đó là một sự thật cũ,
nhưng đây là điều mới: thậm chí, tôi không thể bị lẫn lộn và bối rối nhiều. Vì
tôi đã nhìn thấy Sự Thật. Đã thấy nó và biết rằng mọi người có thể hạnh phúc, xinh
đẹp, mà không mất khả năng sống trên trái đất. Tôi sẽ không và không thể tin, cái
ác là tình trạng bình thường của con người. Thế mà tất cả bọn họ đều cười nhạo niềm
tin này của tôi. Nhưng làm sao tôi có thể không tin vào điều đó? Tôi đã nhìn thấy
nó - Sự thật - không phải như thể đã bịa ra nó bằng tâm trí của mình: Tôi đã
nhìn thấy nó, đã nhìn thấy nó, và hình ảnh sống động của nó đã tràn ngập tâm hồn
tôi mãi mãi. Đã nhìn thấy nó trong tất cả vinh quang của nó. Tôi không thể tin,
nó không thể tồn tại giữa loài người. Vì vậy, làm thế nào có thể phát triển lộn
xộn và lầm lẫn? Tất nhiên tôi sẽ lạc lối và e rằng thỉnh thoảng có thể nói lên
những lời lẽ không phải của mình, nhưng không lâu đâu: hình ảnh sống động những
gì nhìn thấy sẽ luôn ở bên tôi và chúng sẽ luôn sửa sai, dẫn tôi trở lại con đường
đúng đắn. Ồ, tôi đang ở trong tình trạng tốt, và rất vui. Sẽ tiếp tục và tiếp tục
trong một nghìn năm, nếu cần. Bạn có biết không, lúc đầu không định nói với bạn,
tôi đã làm hỏng chúng, nhưng đó là một
sai lầm - đó là lỗi đầu tiên của tôi! Sự thật thì thầm rằng tôi đang nói dối,
nên đã bảo vệ và đưa tôi đi đúng đường. Nhưng e rằng tôi không biết làm thế nào
để thiết lập một thiên đường trên trái đất, vì tôi không biết làm thế nào để diễn
đạt nó thành lời.
Sau giấc mơ, tôi đã mất sở trường diễn đạt mọi thứ thành lời. Tối thiểu, những từ ngữ cần thiết và quan trọng nhất. Nhưng đừng bận tâm, tôi sẽ tiếp tục và sẽ tiếp tục nói, vì tôi thực sự đã tận mắt chứng kiến, mặc dù không thể mô tả hết những gì đã thấy. Đó là điều mà những kẻ nhạo báng không hiểu. “Anh ấy có một giấc mơ,” họ nói, “một khải tượng, một ảo giác!” Ôi trời, đây có phải tất cả những gì họ cần nói không? Họ có thực sự nghĩ rằng đó việc là rất thông minh? Và họ tự hào biết bao! Một giấc mơ! Giấc mơ là gì? Còn cuộc sống của chúng ta thì sao? Đó chẳng phải cũng là một giấc mơ? Tôi sẽ nói thêm: vâng, ngay cả khi điều này không bao giờ xảy ra, ngay cả khi không bao giờ có thiên đường trên trái đất (điều đó, bằng mọi giá, tôi có thể thấy rất rõ!), thì tôi vẫn tiếp tục rao giảng. Và thực sự mọi thứ thật đơn giản làm sao: trong một ngày, trong một giờ, mọi thứ có thể được sắp xếp cùng một lúc! Điều chính là yêu người lân cận như chính mình—đó là điều chính, và đó là tất cả, không có gì khác quan trọng. Một khi bạn làm điều đó, bạn sẽ khám phá ra ngay lập tức mọi thứ có thể được sắp xếp như thế nào. Tuy nhiên, đó là một sự thật cũ, một sự thật đã được nói đi nói lại, nhưng bất chấp điều đó, nó không có chỗ đứng giữa con người! “Ý thức về đời sống cao hơn đời sống, hiểu biết về hạnh phúc cao hơn hạnh phúc.” – đó là điều chúng ta phải chống! Và tôi sẽ, tôi sẽ chiến đấu chống lại nó! Chỉ cần tất cả chúng ta đều muốn, mọi thứ có thể được sắp xếp ngay lập tức.