TIỂU SỬ:
Bút
hiệu; PHẠM TRIỀU NGHI
Nơi
sinh: Phú Vang, Thừa Thiên
Năm
sinh: 1946
Năm
mất: 26/5/2017
TÁC PHẨM:
Thơ:
Đan Tâm 2004, Mây Nổi 2007
Truyện
ngắn: Sợi Khói Bay Vòng 2016
PHẠM NGỌC LƯ góp mặt trên các tập san văn
nghệ từ năm 1963 như BÁCH KHOA, Ý
THỨC, KHỞI HÀNH, VĂN… Nhưng chính với bài thơ Biên Cương Hành đăng trên
giai phẩm VĂN năm 1972 mới làm nổi bật danh tiếng của ông trong lớp nhà thơ trẻ
bấy giờ. Bài thơ nói đến cảnh trạng chiến tranh đã xảy ra trên đất nước khốn cùng
mà chứng nhân đồng thời cũng là nạn nhân không ai khác hơn là chúng ta.
Khu chiến ngày tràn lan lửa dậy
Đá Vọng Phu mọc khắp biên cương
Biên cương biên cương đi biền biệt
Chưa hết thanh xuân đã cùng đường
Trông núi có khi lầm bóng vợ
Ôm đá mà mơ chuyện yêu đương
Thôi em, sá chi ta mà đợi
Sá chi hạt cát giữa sa trường
Sa trường anh hùng còn vùi dập
Há rằng ta biết hẹn gì hơn?
Với sở học tốt nghiệp văn chương Việt Hán
làm nền tảng, ông đã sáng tác một số bài thơ có chất cổ phong rất đặc sắc, nhất
là những bài hành: Biên Cương Hành, Cố Lý Hành…
Đất đá thở ra mùi u uất
Bốn bề hun hút rợn màu tang
Ai chết quanh đây mà cú rúc
Mà cơn gió lạnh réo hồn oan
Ai trong muôn dặm không về nữa
Cố lý mười năm mộng bẽ bàng
Cố lý mười năm ngày trở lại
Như ngày Lưu Nguyễn xuống trần gian!
Bên cạnh đó, PHẠM NGỌC LƯ còn viết nhiều
truyện ngắn được người đọc bấy giờ hân thưởng. Sau 1975, ông vẫn sáng tác trong
âm thầm, không cộng tác với bất cứ tổ chức văn nghệ nào của chế độ hiện hành. Ông
mất tại Đà Nẵng vào năm 2017 sau một thời gian mắc bệnh ung thư tuyến giáp trạng.
TRÍCH THƠ:
Rụng Tim Người
Uổng tình tôi một hòn đá vụn
Rớt vô tình xuống đáy sông tan
Cuốn theo tiếng hú hồn lẩy bẩy
Bay trên dòng nước xiết mang mang
Tội
tình tôi chờ hái bụm mưa
Rửa
vết thương sâu ngời lửa cháy
Chiều
nay ai đập vỏ chai bia
Máu
vọt lên giữa vòng nước xoáy
Người đến chi rét mầu nắng quái
Chốc nữa về đau ngọn mưa điên
Gớm chưa! mây một trời tan tác
Tôi một mình quấn quýt oan khiên
Bỗng ngó lại đời rung cánh đập
Nát lòng chưa ngàn giọt mưa xuyên
Nằm giả chết xuôi thân lá úa
Lá rụng thầm... cũng đủ vỡ tim
Tuần
báo KHỞI HÀNH số 72
Đất Trích
Mươi lít gạo trộn vài cân muối
Nấu với tình em ăn vẫn ngon
Tình em nước sông Ba đầy
bát
Đời ta như nồi trống niêu trơn
Bốn phía rừng xanh mầu nước độc
Đông tây nam bắc núi chận đường
Một lũng đất bằng khu chén
nhỏ
Trói chân ta vào chân Trường Sơn
Bó đời ta nửa manh chiếu rách
Đêm nằm mộng lớn nuốt mộng con
Chiêm bao cứ thấy mình mọc
cánh
Bay với chim trời ra cố hương
Canh khuya cọp gầm vang núi Lá
Giật mình tưởng ai gọi đầu non
Nằm chi đây, thân tàn đất
trích
Chờ ai đây, đói lả chết mòn
Mươi nắm gạo trộn vài vốc muối
Đeo lên vai nặng nghĩa đầy
ơn
Mai ta bỏ thân ngoài sạn
đạo
Xin tình em một mảnh đất
chôn
Củng Sơn,
1971
MỘT KHÚC MƯA
ru em rạc giọng mưa rời
ngày dài tay vượn vin đời thú muông
đưa tình qua tuổi hưởng dương
ru ru lời phụ rẫy ruồng trăm năm
mưa đi đau xác mưa nằm
tôi ngồi ru chết cõi thăm thẳm người
hít đêm mát máu mưa tươi
nghe chừng giọt nước tách đôi bóng mình
ru em chết giữa mùa trinh
mưa bom bão đạn vong linh kéo về
đất thề tẩm nhuyễn hơi mê
lên cành xuân lạ cắt tê điếng hồn
thịt cào cấu lớp da chôn
chết tôi rã mục sao còn nghe mưa
Tuần
báo KHỞI HÀNH số 21
Biên Cương Hành
Biên cương biên cương chào biên cương
Chào núi cao rừng thẳm nhiễu nhương
Máu đã nuôi rừng xanh xanh ngắt
Núi chập chùng như dãy mồ chôn
Gớm, gió Lào tanh mùi đất chết
Thổi lấp rừng già bạt núi non
Mùa khô tới theo chân thù địch
Ta về theo cho rậm chiến trường
Chiến trường ném binh như vãi đậu
Đoàn quân ma bay khắp bốn phương
Lớp lớp chồm lên đè bẹp núi
Núi mang cao điểm ngút oan hờn
Đá mang dáng dấp hình chinh phụ
Trơ vơ chóp núi đứng bồng con
Khu chiến ngày tràn lan lửa dậy
Đá Vọng Phu mọc khắp biên cương
Biên cương biên cương đi biền biệt
Chưa hết thanh xuân đã cùng đường
Trông núi có khi lầm bóng vợ
Ôm đá mà mơ chuyện yêu đương
Thôi em, sá chi ta mà đợi
Sá chi hạt cát giữa sa trường
Sa trường anh hùng còn vùi dập
Há rằng ta biết hẹn gì hơn?
Đây biên cương, ghê thay biên cương!
Núi tiếp rừng, rừng tiếp khe truông
Hãi hùng chưa trời hoang mây rậm
Mùa mưa về báo hiệu tai ương
Quân len lỏi dưới tàn lá dữ
Lá xôn xao xanh mặt hoảng hồn
Sát khí đằng đằng rừng dựng tóc
Ma thiêng còn ngán lũ cô hồn
Cô hồn một lũ nơi quan tái
Có khi đã hoá thành thú muông
Cô hồn một lũ nơi đất trích
Vỗ đá mà ca ngông hát cuồng
Chém cây cho đỡ thèm giết chóc
Đỡ thèm môi mắt gái buôn hương
Đây biên cương, ghê thay biên cương!
Tử khí bốc lên dày như sương
Đá chảy mồ hôi rừng ứa máu
Rừng núi ơi ta đến chia buồn
Buồn quá giả làm con vượn hú
Nào ngờ ta con thú bị thương
Chiều hôm bắt tay làm loa gọi
Gọi ai nơi viễn xứ tha phương?
Gọi ai giữa sơn cùng thủy tận?
Ai người thiên cổ tiếc máu xương?
Em đâu, quê nhà chong mắt đợi
Hồn theo mây trắng ra biên cương
Thôi em, yêu chi ta thêm tội
Vô duyên xui rơi lược vỡ gương
Ngày về không hẹn ngày hôn lễ
Hoặc ngày ta nhắm mắt tay buông
Thôi em, chớ liều thân cô phụ
Chiến trường nay lắm nỗi đoạn trường
Nơi nơi lạnh trăm dòng sông Dịch
Kinh Kha đời nay cả vạn muôn
Há một mình ta xuôi biên tái
“Nhất
khứ bất phục phản” là thường!
Thôi em, còn chi ta mà đợi
Ngày về: thân cạn máu khô xương
Ngày về: hôn lễ hay tang lễ
Hề chi! buổi chinh chiến tang thương
Hề chi! kiếp cây rừng đá núi
Nghìn năm hồn quanh quẩn biên cương.
Giai phẩm VĂN 26/10/1972
Bên Sông
Chảy đi chảy đi
Hỡi sông buồn lắm
Nước thôi chờ chi
Thuyền xưa đã đắm
Người đi người đi
Trăm năm bến vắng
Xa hút bờ kia
Bóng người mây thoáng
Chảy mau chảy mau
Đời nông tình cạn
Mà nước quá sâu
Trăm chiều khổ nạn
Ta bơi qua sông
Mới hay đời nặng
Đời có như không
Tiếc gì tay trắng
Thôi thà rêu rong
Ta gieo xuống sông
Vỡ dòng nước chết
Nước đứng tim đêm
Ta còn thở hết?
Chảy đi chảy đi
Người về đâu biết
Chảy mau chảy mau
Đời: con nước xiết
Tình: vực nước sâu
Em: dòng ly biệt
Ta chiếc lá chìm
Chảy thôi chảy thôi
Còn trông còn ngóng
Nhớ ai gương xưa
Chờ ai cửa rộng
Đưa ai tiễn ai
Phai hình mất bóng
Khổ lắm người ơi
Qua sông mất nón
Sông trôi sông trôi
Về đâu mà đón
Thôi hẹn hò chi...
Với người xưa ấy
Đã khói sương che
Chút tình xa ngái
Đã cách bến bờ
Biết lòng không đậu
Trông chi thuyền về
Người như khung cửa
Khép lại hững hờ
Người như gương vỡ
Trăm năm lỗi thề
Người như phong vũ
Lạnh màu thê thê...
Giai phẩm VĂN 2/5/1973
Cảm ngộ
Hoa rụng vô tình nghiêng chén rượu
Xuân tàn bất chợt trắng bài
thơ
Tóc nhuộm khói chiều thù mây
bạc
Ai lau nhan sắc để gương mờ
Hoa nở bao giờ? Chiều nay rụng
Xuân đến bao giờ? Sáng nay
đi!
Chén rượu thuyền quyên cầm
tôi lại
Thoáng hương xưa bối rối
xuân thì
Cứ tưởng gặp nhau trong vạn cổ
Ngỡ ngàng em: thục nữ Kinh
Thi
Ngỡ ngàng tôi: nho phong hàn
sĩ
Rượu hồng đào nặng chén
tương tri
Cứ tưởng giang đầu giao giang vĩ
Sông Tương cạn đấy hết đôi
bờ
Sao tôi ngơ ngác, hoài Tương
thủy
Giọt rượu tương phùng chết
đuối thơ!
Đâu biết xuân già hoa khai muộn
Vô tình tôi mọc trái tim non
Em ngó lại rơi màu tóc biếc
Chén rượu tan tành vỡ khói
sương.
Thâu Đêm
Trằn Trọc Nghe Mưa
Chưa mùa mưa trời bỗng mưa mau
Mái nghiêng gác lệch mưa rêm đầu
Nghe lòng chăn chiếu ê chề quá
Hơi hướm giang hồ chẳng ấm nhau
Cứ gom tâm sự nằm nhai lại
Tâm sự một đời ôi bể dâu
Năm năm mười năm không là mấy
Góp lại không đầy một đêm thâu
Đêm thâu nghe mưa rơi
trằn trọc
Đời mòn chí mỏi biết về đâu?
Bao khách xa nhà trong
thiên hạ
Đêm mưa thanh khí chẳng
tương cầu
Cứ nghe mưa héo mòn trời
đất
Tê buốt lòng ngàn mũi
kim khâu
Chưa mùa mưa sao mưa rười
rượi
Không chừng trời ốm khiến
mưa đau
Chiếu chăn meo mốc chua
mùi mộng
Mộng sớm mộng khuya chớm
bạc màu
Nhốn nháo sinh linh thời nhiễu loạn
Lều bều thân thế lộn vàng
thau
Năm nổi tháng chìm ngày
mắc cạn
Đêm mưa lòng nghẽn nước đục
ngầu
Nằm suông thức trắng
nghe mưa giọt
Sáng dậy ngu ngơ: tóc bạc
đầu!
1973
Cố Lý Hành
Chiều chết đuối trên sông ngờm ngợp
Nước đua chen đớp bọt nắng tàn
Đò qua sông đìu hiu bến đợi
Buồn rút lên bờ cây khai quang
Mây đổ xù lông như chó ốm
Trời bôi nhòe mặt ngóng đêm sang
Thôn ổ tiêu sơ gầy khói bếp
Đồng không mốc thếch lạnh tro tàn
Có biết ta về không cố lý?
Mười năm chưa lạ mặt xóm làng
Sao phên giậu nghiêng đầu câm nín
Rơm rạ làm thinh chẳng hỏi han
Cổng khép rào vây vườn cỏ dại
Tường xiêu mái rách bóng nhà hoang
Ngõ vắng bàn chân như hụt đất
Tre già đang kể chuyện chôn măng
Nương rẫy đang phơi lòng dâu bể
Nói làm sao hết nỗi bàng hoàng?
Khóc làm sao vừa lòng cố lý?
Phải đây là cố lý ta chăng?
Đâu bóng mẹ già sau khung cửa
Và những người em mặt trái xoan
Đâu bóng chị hiền như hoa cỏ
Bên luống cà xanh liếp cải vàng!
Đất đá thở ra mùi u uất
Bốn bề hun hút rợn màu tang
Ai chết quanh đây mà cú rúc
Mà cơn gió lạnh réo hồn oan
Ai trong muôn dặm không về nữa
Cố lý mười năm mộng bẽ bàng
Cố lý mười năm ngày trở lại
Như ngày Lưu Nguyễn xuống trần gian!
Giai phẩm VĂN 2/5/1973