Văn
Học Press
22
Agostino, Irvine, CA 92614 USA • vmail: +1-949-981-3978PR
12/10/2020 SÁCH
MỚITrân trọng giới thiệu: Thiên Lý Độc HànhThơ TUỆ SỸ
Văn
Học Press liên kết vớiCulture
Art Education Exchange Resource xuất bản, tháng 12 năm 2020150
trang, 7.5” x 9.25”, sách in màu Tìm
mua trên BARNES & NOBLE (Key word: TUE SY)Hoặc
bấm vào đường dẫn sau:Hardcover: $US35.00 (free shipping)Paperback: $US19.0013
bài thơ với thủ bút chữ Thảo của Thầy Tuệ SỹĐược
dịch sang bốn ngôn ngữ: Anh, Pháp, Nhật, và Hán-Nôm.Dịch
giả:Nguyễn
Phước Nguyên (Anh ngữ)Dominique
de Miscault (Pháp ngữ)Bùi
Chí Trung (Nhật ngữ và Hán Nôm)Biên
tập, thiết kế sách & bìa: Đào Nguyên Dạ Thảo
Hạnh Viên
Một buổi sáng cuối thu năm 2011, đang ngồi trong
quán cà-phê sách ở Đà Lạt tôi nhận được mẩu tin của thầy gởi qua email, chỉ ngắn
gọn mấy dòng:
…Tôi đi lang thang theo đám mây trôi,
phương trời vô định. Bờ sông, hốc núi, đâu cũng là chỗ vùi thây. Một chút duyên
còn ràng buộc thì còn có cơ hội ngộ, đời này hoặc đời sau.
Thị ngạn am vô trụ xứ.
Thư được gởi đi từ chiều hôm trước, nghĩa là tối đó
ông đã lang thang đâu đó ngoài bến xe, tìm một chuyến xe nào bất cứ, đi đến một
nơi nào khả dĩ, không hẹn trước. Chuyến đi của ông thầy tu không chùa, không đệ
tử, không cần nơi đến. Ra đi như vậy, ngoài những ẩn tình riêng chung, nhưng kỳ
cùng nó là một thôi thúc, một bó buộc đã sẵn có tự bao giờ. Và trở về, cũng là
một thôi thúc, bó buộc khác.
Gởi lại tình yêu ngọn cỏ rừng
Ta về phố thị bởi tình chung
Trao đời hương nhụy phơi hồn đá
Thăm thẳm mù khơi sương mấy tầng
Thiên Lý Độc
Hành, chuỗi thơ
13 bài, hình thành sau chuyến đi ấy. Nó mở đầu bằng sự trở về, và kết thúc bằng
lời gởi gắm một bước chân khác lên đường. Đi cho hết con đường thăm thẳm nhân
sinh trường mộng. Hai câu kết để ta đóng lại tập thơ mà không đóng lại được những
tâm tình khắc khoải, tương điệu trước một vệt nắng chiều hay một ánh sao xa lay
lắt cuối trời. Lời nhắn nhủ ân cần không phải là sự êm đềm khép lại cánh cổng
vườn nhà sau khi người con đã trở về, nó mở ra lối sau chỉ về một phương trời
miên man cô tịch…
Mưa
lạnh
đèo
cao
không
cõi người.
Phương trời mờ ảo với ánh sao đêm làm đèn soi lối,
lấy ánh trăng trên cỏ làm chiếu mà nằm, để sáng ra tiếp tục cuộc đi mà không biết
đêm nay sẽ ở đâu, có “may mắn” tìm được một chỗ ngủ kín gió không. Có khi chỗ
đó là cái miếu cô hồn bên đèo vắng, có khi là phía sau cái bệ con sư tử đá khổng
lồ trước cổng tam quan một ngôi chùa, nơi có một hốc nhỏ đủ cho một người nằm
khuất tầm nhìn khách qua đường. Nghỉ chân và chợp mắt, để ba giờ sáng thức dậy
thu vén đi tiếp trước khi nhịp sống đô thị trở lại nơi này cho một ngày mới.
Thân tiếp
theo thân ngày tiếp ngày
Mù trong dư ảnh
lá rừng bay…
Cái mùi hoang liêu dặm trường nó huyễn hoặc, hấp dẫn
như mùi trái cây chín dại ven đường khi đói, như mấy gói lạc rang của một thanh
niên tốt bụng đưa cho, để chiều lên đèo, “vì ở đó trong tầm bán kính mười cây số
không có nhà ai”, anh ta nói. Mấy gói lạc rang, đủ cho một ngày đi qua cái đèo
hoang vu này.
Sau này họa hoằn được nghe kể về chuyến đi, tôi thấy
thật khó viết được gì chân xác về những bài thơ này; đó là những con đường nắng
chát, bụi bặm, những bầu trời tối sầm trĩu nặng mây đen, những chiều bụng đói,
những đêm hun hút ngó về một quê hương nào đã mất. Đó không phải là trang giấy
trắng để ta cặm cụi ghi chú vài ý tưởng mộng mơ. Tập thơ này với tôi không phải
để đọc, để hiểu hay để viết về; chỉ cần nhìn, cảm, và tưởng tượng. Tôi không lo
khi đọc mà không hiểu thơ nói gì, nhưng đáng buồn nếu không tưởng tượng được
khung trời nào trong những câu
Từ ta trải áo đường mưa bụi
Tưởng thấy tiền thân trên bến không
Mưa, nắng, gió, bụi, những bước chân miệt mài đi
qua rừng, qua phố, để làm gì, để tìm gì? Tìm gì trong màu hoàng hôn phơi trên hồn
đá, cái bóng người xiêu đổ bên bờ lau sậy phất phơ nỗi buồn viễn xứ? Xứ sở nào
của người, của đá, của những bông lau theo gió bay trắng bốn phương ngàn …
Nắng, bụi, gió, mưa. Thiên nhai hà xứ vô phương
thảo(*). Cuối
trời vạn nẻo nơi nào mà không có cỏ thơm. Một đứa bé chạy theo dúi vào tay ông
một cái bánh ngọt, chỉ tay về ngôi nhà lụp xụp bên vệ đường: má con biểu đưa
cho ông. Cái tình người nó tự nhiên như cỏ non xanh tận chân trời. Cỏ xanh và
hoa lau trắng, màu trắng hoang mang cả trời cô lữ. Giữa dòng ngựa xe phố thị
hay trước thảo nguyên xanh ngút ngàn, ở đâu cũng có lúc bất chợt cảm thấy lạc
loài, thấy tháng ngày hư ảo, ta muốn đi tìm một cái gì đó khác, đo đếm xem khoảng
cách bao xa giữa hai bờ mộng thực; có người đi trong chiều nắng quái, kẻ khác
đi trong những giấc mộng khẽ khàng. Nhìn đám bụi mờ dưới bước chân đi, ta không
biết đó là tha hương hay là cố quận.
Rồi ngã xuống nghe suối tràn ngập máu
Thân là thân cỏ lá gập ghềnh xuôi
Chờ mưa tạnh ta trải trăng làm chiếu
Nghìn năm sau hoa trắng trổ trên đồi
Ánh trăng sau cơn mưa hiện ra lấp lánh trên cỏ, như
trải ra tấm chiếu hoa gấm ngọc ngà.
Nghìn năm sau… kể chuyện Thiên Lý Độc Hành, có người ngay thẳng và thực tế sẽ hỏi: Đi như vậy,
tự đọa đày như vậy để làm gì? Những bước chân vô định kia có để lại chút dấu vết
nào nơi đá cuội ven đường? Có lẽ không, hoặc có để lại một giấc mơ bên hiên nhà
tạm trú đêm qua, không biết mưa lũ cao nguyên rồi sẽ cuốn phăng nó về đâu. Mà Thiên Lý Độc Hành là gì? Đâu phải chỉ là
một chuyến đi. Cuộc đi không có lúc khởi hành, không có nơi đến thì làm sao có
sự kết thúc trở về.
Khi
về anh nhớ cài quai nón
Mưa
lạnh đèo cao không cõi người…
– Hạnh Viên
Mùa Hạ Canh Tý, P.L. 2564
––––––––––
(*)天涯何處無芳草Thơ Tô Đông Pha.