Văn Học Press
Biên
khảo của | Research article by
CÔNG
HUYỀN TÔN NỮ NHA TRANG
Bản
dịch của | Translation by TRÙNG DƯƠNG
VĂN
HỌC PRESS, 2020
Sách
song ngữ | A Bilingual Book
Thiết
kế bìa | Cover design by:
ĐINH
TRƯỜNG CHINH
224
trang, ấn phí: US $18.00
Tìm
mua trên BARNES & NOBLE
Xin
bấm vào đường dẫn sau:
Lời nhà xuất bản
Vào
đầu thập niên 1980, cơ quan Social Science Research Council (Brooklyn, New
York) cùng phối hợp với cơ quan American Council of Learned Societies (New
York, New York) thành lập một Ủy ban Liên hợp về Đông Nam Á (Joint Committee on
Southeast Asia) trong khuôn khổ chương trình vừa đề ra, có tên là Indochina
Studies Program. Họ rao nhận đơn xin tài trợ để nghiên cứu về các vấn đề Đông
Dương, gồm ba nước Việt, Miên và Lào, dựa vào hiểu biết và kinh nghiệm của các
người tị nạn vừa rời khỏi ba quốc gia này từ sau 1975 và hiện cư ngụ tại Bắc Mỹ.
Học bổng gồm 25.000 Mỹ kim, do ba cơ quan Ford Foundation, National Endowment
for the Humanities và Henry Luce Foundation đứng ra tài trợ, với thời hạn
nghiên cứu là một năm.
Mười
đề án đã được Ủy ban Liên hợp về Đông Nam Á chấp thuận, trong đó hết bốn đề án
là của người Việt. Các đề án này gồm có nghiên cứu về báo chí Nam Việt Nam từ
1954 đến 1975, do nhà báo Đỗ Ngọc Yến đứng đơn, với sự cộng tác của bốn đồng
nghiệp, gồm Khoan La-Phạm, Lê Đình Điểu, Phan Huy Đạt và Trần Văn Ngô. Học giả
Huỳnh Sanh Thông đề nghị nghiên cứu về công cuộc giáo dục cải tạo
(re-education) của chế độ Xã hội chủ nghĩa từ sau 1975. Nhà văn Võ Phiến Đoàn
Thế Nhơn nghiên cứu về văn học Miền Nam, 1954-1975. Và Tiến sĩ Công Huyền Tôn Nữ
Nha Trang nghiên cứu riêng về phụ nữ trong văn học Nam Việt Nam, 1954-1975.
Vì
lý do nào đó, dự án nghiên cứu về báo chí Miền Nam của nhà báo Đỗ Ngọc Yến đã
không được hoàn tất. Ba dự án còn lại, gồm nghiên cứu của Giáo sư Huỳnh Sanh
Thông, khi xuất bản có tựa là To Be Made Over: Tales of Socialist
Re-education in Vietnam, gồm bài viết của 10 cựu tù cải tạo mà ông dịch và
hiệu đính được xuất bản dưới hình thức tạp chí, Lạc Việt, số 5, ngày 1
tháng Một, 1988; cuốn Văn Học Miền Nam Tổng Quan, 1954-1975 của nhà văn
Võ Phiến, có tính cách một hồi ký văn học hơn là biên khảo học thuật song chứa
đựng các tài liệu văn học quý giá, ra mắt lần đầu vào năm 1986, và trước sau đã
tái bản ba lần, 1988, 2000 và 2014; và công trình biên khảo Women Writers of South Vietnam, 1954-1975
của Tiến sĩ Công Huyền Tôn Nữ Nha Trang, xuất bản lần đầu trên tạp chí Vietnam
Forum, số 9, 1987, của Đại học Yale, cho tới nay chỉ mới được biết tới
trong giới đại học.
Nhà
xuất bản Văn Học Press chọn dịch ra Việt ngữ bài biên khảo này của Tiến sĩ Tôn
Nữ Nha Trang, dưới tựa đề Các Nhà Văn Nữ Miền Nam, 1954-1975 vì thấy đây
là một công trình biên khảo công phu, có giá trị vừa văn học vừa lịch sử. Tác
phẩm của Tiến sĩ Tôn Nữ Nha Trang có tính cách văn học vì bài biên khảo gần
30.000 chữ này bao gồm gần toàn bộ các khuôn mặt phụ nữ mà các đóng góp của họ
còn được lưu truyền từ đầu thế kỷ 18, hoặc sáng tác một cách tài tử hoặc một
cách chuyên nghiệp (như về sau này), trong kho tàng văn học Việt, với trọng tâm
khai triển chính của công trình nghiên cứu là 21 năm tại Miền Nam. Công trình
nghiên cứu còn có tính cách lịch sử vì nó đồng thời phác họa lại những tiến hóa
trong vai trò người nữ trong xã hội Việt, từ chỗ chỉ biết tới sinh hoạt trong bốn
bức tường gia đình và khi nhàn rỗi viết văn làm thơ như một trò tiêu khiển, tới
việc bước ra ngoài xã hội bươn chải sinh sống và nuôi gia đình bằng nghề viết
tiểu thuyết như các năm cuối thập niên 1960 tới 1975 – một hiện tượng chưa hề xẩy
ra trong đời sống văn học Việt trước đó.
Các
Nhà Văn Nữ Miền Nam 1954-1975 của Tiến sĩ Tôn Nữ Nha
Trang không phải là tác phẩm duy nhất viết về các nhà văn nữ. Trước 1975, nhà
văn Uyên Thao đã xuất bản Các Nhà Văn Nữ Việt Nam 1900-1970 (Nhân Bản,
Sài Gòn, 1973). Tuy nhiên, đây là một tập sách phê bình hơn là biên khảo. Ngoài
ra, tuy ghi là từ 1900, tập sách chỉ gồm có chín nhà văn, với bốn vị viết từ
trước 1945, và năm người từ sau 1954. Rải rác đó đây là những bài tiểu luận hay
phỏng vấn một số người nữ cầm bút.
Do
đấy, có thể nói, công trình biên khảo của học giả Tôn Nữ Nha Trang là độc nhất
và bao gồm sâu rộng rất cần được phổ biến tới giới độc giả Việt như một gợi ý
cho các công trình nghiên cứu tương lai.
Sinh
năm 1941 tại Nha Trang, Tiến sĩ Tôn Nữ Nha Trang là con đầu trong số 15 người
con của nhà văn B.Đ. Ái Mỹ và nữ thi sĩ Trinh Tiên/Tâm Tấn. Bà theo học Đại học
Văn Khoa, Sài Gòn từ 1961 tới 1962 thì đi du học tại International Christian
University ở Mitaka, Tokyo. Từ năm 1965 tới 1966, bà phải tạm nghỉ học vì một
tai nạn xe hơi làm mất trí nhớ và chấn thương một mắt. Năm sau, 1967, bà đỗ Cử
nhân Ngôn ngữ và Văn chương Nhật Bản tại San Francisco State University,
California. Sau khi lấy xong Cao học về Văn học sử so sánh, bà tiếp tục theo học
tại University of California, Berkeley và đậu Tiến sĩ năm 1973 về Á Đông học.
Luận án Tiến sĩ của bà nghiên cứu về vai trò truyền thống của phụ nữ Việt Nam
phản ảnh trong văn chương truyền khẩu và văn chương viết. Từ 1975 tới 2007, bà
dậy học tại các đại học Hawaii, California, Mã Lai, Nhật Bản, và Thái Lan. Toàn
bộ tác phẩm đã xuất bản của bà có thể tìm thấy tại Web-site cá nhân tại http://www.second-sites.com/nhatrang/
Vào
mùa xuân năm 1984, Tiến sĩ Tôn Nữ Nha Trang đã bỏ ra nhiều tuần lễ tham khảo
các tài liệu về văn học Miền Nam lưu trữ tại các thư viện đại học Mỹ. Sau đó bà
liên lạc với các nhà văn, nhà báo Việt tị nạn tại Mỹ để xin gặp và phỏng vấn.
Những cuộc phỏng vấn này đều có thu băng, và chụp hình (thời ấy còn sử dụng máy
cassette và phim âm bản). Kết quả là công trình biên khảo mà Văn Học Press xin
giới thiệu trong tập sách này qua phần
chuyển ngữ của nhà văn Trùng Dương và hiệu
đính của dịch giả Trịnh Y Thư.
Đối
tượng độc giả Văn Học Press nhắm đến khi xuất bản sách là tập thể người Việt,
do đó mặc dù công trình của Tiến sĩ Tôn Nữ Nha Trang viết bằng tiếng Anh, bản dịch
được đưa lên phần đầu của sách. Bản nguyên tác tiếng Anh được in kèm theo sau để
độc giả tiện quy chiếu, tham khảo thêm.
–
Văn Học Press, 2020