Tôi không nghĩ
là tôi phải viết bài này sớm thế. Hôm nay là ngày thứ tư 25/11. Thứ bảy 21/11,
Hoàng Ngọc Phan, tên thật của Hà Túc Đạo, gửi message: “Có vẻ tôi sắp dính covid
rồi. Ho và sổ mũi mấy ngày nay. Lát nữa sẽ đi xét nghiệm. Hy vọng bị cảm lạnh
thường thôi thì tốt quá”. Bữa sau, Chủ Nhật 22/11, gửi message tiếp: “Đang chờ xét nghiệm hôm thứ hai. Vẫn còn ho và nóng
lạnh. Hôm nay nhiệt kế có lúc lên tới 103. Bác sĩ gia đình trấn an nếu chưa có
ói mửa và tiêu chảy thì vẫn hy vọng chưa dính Covid. Đành phó mặc ông trời vậy”. Ông trời đã quay mặt đi!
Nhóm Thời Nay
cũ chúng tôi còn bốn tên vẫn liên lạc với nhau. Mỗi tên ở một nơi. Đoàn Vinh ở
Nam Cali, Nguyễn Hoàng Quân ở bên Anh, tôi ở Montreal bên Canada và Phan ở San
Jose, Bắc Cali. Một tên khác lưu lạc tận bên Úc là Hoàng Hà, tên thật Hoàng
Bính Tý, chàng bác sĩ thích cầm viết hơn cầm ống chích. Không biết do sự tình cờ
nào mà chỉ vài ngày trước đây, Hoàng Hà cho biết là Hà Túc Đạo bỗng liên lạc với
anh sau mấy chục năm bặt tin. Vậy là nhóm Thời Nay xưa còn năm tên còn qua lại
với nhau. Nay, hụt thêm một tên.
Tờ bán nguyệt
san được giới trẻ yêu thích ngày đó hình như chỉ gồm toàn những tên viết báo bằng
tay trái. Ngoài Giám Đốc Nguyễn văn Thái và Thư Ký Tòa Soạn Khánh Giang, chỉ có
Hà Túc Đạo viết báo bằng tay phải. Anh sống bằng nghề báo nhưng với các báo
hàng ngày khác, với Thời Nay anh cũng vẫn chỉ dùng tay trái. Thời Nay chỉ là tờ
báo phụ trong nghề báo của Hà Túc Đạo nhưng hình như lại là nơi anh lai vãng
nhiều nhất. Không biết vì anh đã làm luận án ra trường Chính Trị Kinh Doanh, Ban
Báo Chí, Đại Học Đà Lạt, dưới sự bảo trợ của ông Nguyễn văn Thái hay vì cái
không khí trẻ trung của các cây viết còn rất trẻ hồi đó. Chính tại Thời Nay tôi
biết và thân Phan.
Khi đó Phan và
tôi đều còn độc thân vui tính, ăn nhậu mút chỉ. Phan tuổi trẻ tài cao, lập gia
đình trước tôi một năm với một cô sinh viên Đại học Đà Lạt. Tôi lề mề hơn, khi
cũng lập gia đình với một cô sinh viên Đại học Đà Lạt quen trong một chuyến lên
Đà Lạt chơi với Phan, thì vợ Phan đã mang bụng bầu tới dự đám cưới tôi. Phan vốn
nhanh nhẹn, chuyện chi cũng nhanh! Con trai đầu của Phan là Hoàng Lê Trang
Cung, sau này là võ sĩ nổi tiếng Cung Lê, là con đỡ đầu của tôi.
Làm báo chẳng
bao giờ rủng rỉnh tiền bạc, trừ các ông chủ báo. Trong một lần nhẵn túi, Phan
chỉ còn 20 đồng, một người bán số tới mời mua, anh dốc hết ra mua. Con số định
mệnh anh bám víu vào trong niềm tuyệt vọng đã bung nở. Anh trúng độc đắc! Tôi
không nhớ số tiền trúng là bao nhiêu triệu nhưng khi anh xuất hiện ở nhà tôi
sau khi lãnh tiền con người anh đổi khác. Vẫn giọng nói lửng lơ chậm rãi, anh loan
báo breaking news. Tôi không tin. Cả
đời tôi chưa bao giờ thấy một triệu phú “kiến thiết quốc gia” lẽ nào bây giờ lại
hiển hiện trước mắt. Anh vội rút cuốn chi phiếu từ trong túi ra hoa hoa trước mặt
tôi. Chuỵện khó tin nhưng có thật! Tôi ngẩn người ngắm anh từ đầu tới chân và
chỉ hoàn hồn khi anh rủ đi ăn khao. Bữa ăn khao gồm toàn những tên viết Thời
Nay là một cuộc vui chúng tôi chưa bao giờ được hưởng. Sau đó anh mua chiếc xe
Volswagen hai ngựa rất lễ phép. Mỗi khi ngừng lại đầu xe gật gật một thôi một đỗi.
Tiền vào tay
anh dễ thì ra cũng dễ. Anh sống rất đam mê. Chuyện chi cũng vậy. Nhất là chuyện
cờ bịch. Thập bát ban võ nghệ, anh dính hết. Bẵng đi một thời gian, không biết
tiền bỏ anh ra đi bằng cách nào mà anh lại rách. Nhưng lúc này, tên tuổi anh đã
đóng đinh trên các mặt báo hàng ngày. Tờ anh cộng tác chính thức là tờ Đại Dân
Tộc, một tờ được coi như đối lập với chính quyền mạnh mẽ nhất. Anh chuyên viết
về kinh tế và được các báo trọng dụng. Cuộc sống của anh lại huy hoàng. Phan là
một người quảng giao. Bạn bè anh tứ phía. Từ những ông bự trong chính quyền hồi
đó tới những tên ký giả rách nát. Nơi nào anh cũng la cà được, chỗ nào anh cũng
nhấc bàn tọa ngồi vào tất. Phan động đậy lung tung như vậy nên tôi không biết hết
được cuộc sống muôn mặt của anh. Ngày đó tôi cũng bận nhiều công việc riêng nên
không biết chi tới những sinh hoạt khác của Phan mà chỉ biết anh ở Thời Nay.
Không biết duyên cớ làm sao mà Phan hợp với tôi. Tới khi hai đứa đều lập gia
đình thì tình thân thêm gắn bó. Vậy nên tôi chỉ kể ra đây chuyện riêng của
chúng tôi, một lần rồi thôi. Mà cũng làm chi có lần khác!
Những ngày
tháng 4 đau buồn của đất nước, vợ con anh đã di tản trước, anh ở lại để, theo
anh nói, chứng kiến và tường trình những
ngày tháng chộn rộn này, sau đó sẽ đi vào giờ chót. Tờ số anh chọn kỳ này hỏng
bét. Anh kẹt lại. Như mọi người, anh trơ thân cụ chịu đựng những ngày thiếu thốn
dưới chế độ mới. Rồi cũng như mọi người, anh tìm đường vượt biên. Cuộc ra đi có
tổ chức đàng hoàng tại Vũng Tàu bị vỡ trận. Anh chạy bạt mạng tháo thân. Về lại
Sài Gòn, anh vô nhà tôi, những vết cắt trên người còn rỉ máu. Anh xuống tận
cùng của sự thất vọng. Cuộc đời anh như những đường biểu diễn parobol nối tiếp nhau. Xuống tới đáy lại
ngoi lên lại. Gia đình anh từ bên Pháp tiếp tế cho anh. Cuộc sống đỡ vất vả.
Cho tới khi anh được gia đình bảo lãnh qua Pháp.
Trước ngày đi,
anh tới nhà tôi, ngắm khắp căn nhà trống vắng đồ đạc. Xe cộ, bàn ghế đã theo
nhau đi. Nhìn thấy chiếc máy may còn lại, anh bảo tôi bán đi, đưa tiền cho anh
qua Pháp gửi thuốc tây về. Một vốn bốn lời. Rồi chính anh đưa người tới rinh
máy may đi. Ít gói thuốc tây nặng mỗi gói một ký, đúng theo quy định của nhà cầm
quyền, được anh gửi về. Tôi được một số tiền kha khá đủ để cầm cự ít tháng. Gửi
thư qua cám ơn bạn, tôi được anh cho biết sẽ tiếp tục gửi thuốc tây về cho tôi
bằng tiền của anh. Trích ra một số để sống, còn lại giữ cho anh. Khi đó, việc gửi
tiền về Việt Nam chưa được chính thức chấp nhận. Người ở ngoại quốc muốn chi viện
cho thân nhân còn kẹt lại ở Việt Nam chỉ còn cách gửi chui. Anh liên lạc với những
người bên Pháp cần gửi tiền về Việt Nam cho thân nhân và nhờ tôi mang tiền tới
nhà cho họ. Công việc trơn tru, anh tiến thêm một bước, gửi liên tiếp thuốc tây
về cho tôi, biến thành một dịch vụ thường xuyên cả hai cùng có lợi. Dân Chính
Trị Kinh Doanh có khác! Tôi trở thành một tên đầu nậu thuốc tây bất đắc dĩ. Từ
một tên khờ khạo trong việc kiếm tiền, tôi khôn lanh ra nhiều. Ngày đó, chưa có
internet, chuyện thông tin về cho tôi
chỉ bằng điện tín. Điện tín qua lại, nhân viên Bưu Điện ngửi thấy công chuyện
làm ăn của chúng tôi. Họ gửi những điện tín giả cho tôi tới giao tiền cho những
địa chỉ quen biết của họ. Nhưng tuy khờ khạo trong chuyện làm ăn, tôi cũng đã dự
đoán chuyện này trước. Tôi gửi thư cho anh lập ra những tín hiệu chỉ có anh và
tôi biết trong các điện tín. Mỗi điện tín, tôi có tới năm điểm để nhận biết là
giả hay thiệt.
Chuyện buôn bán
chui chấm dứt khi anh qua ở bên Mỹ. Tôi mù tịt những chuyện anh làm bên Mỹ vào
thời kỳ này. Chỉ thỉnh thoảng nhận được một thùng quà anh gửi về cho các cháu
mà nhân số đã lên tới bốn. Có lẽ vì những chiếc thùng thơm phức mùi Mỹ này mà
các cháu đều biết “chú Phan”. Năm năm sau ngày Phan ra đi, gia đình tôi cũng
qua Canada. Vừa được tin, anh gửi cho tôi một số tiền đặt cọc cho những bài viết
của tôi về Sài Gòn, nơi tôi vừa rời xa. Lúc đó anh đang làm tờ Dân Tộc bên San
Jose. Chỉ một thời gian, tờ Dân Tộc gặp khó khăn. Anh cố vớt vát cho tờ báo sống.
Anh hỏi tôi có thể gửi cho anh một số tiền để tờ báo tiếp tục không. Tôi vét hết
tiền gửi qua cho anh. Số tiền nhỏ bé của tôi chắc thuộc loại vô duyên nên tờ
báo vẫn không chịu nổi. Anh hết cửa làm báo bên Mỹ nên kiếm cách quay về Việt
Nam làm ăn. Đúng lúc đó, vận đỏ lại tới với anh. Anh trúng số! Khoảng vài chục
ngàn đô chi đó. Mang số tiền ít ỏi về, anh gây dựng bằng cách mở trường dậy Anh
văn và vi tính. Hai thứ này lúc đó đang được mùa. Anh phất lên. Từ một trường ở
Sài Gòn, anh mở rộng tới khoảng 30 trường trên toàn quốc, từ Hà Nội tới Cần
Thơ. Khi tôi về Việt Nam vì việc gia đình vào đầu năm 2001, anh đã thành đại
gia. Chuyện đầu tiên anh làm là mời tôi tới văn phòng của anh, mở két sắt rút
ra một cọc tiền Việt Nam, trả lại tôi số tiền tôi gửi cho anh trước đây. Xe hơi
nhà lầu mấy cái, anh đại gia mang cái bụng bự đưa tôi đi khắp chốn xa hoa của
thành phố Sài Gòn. Mừng cho anh nhưng tôi thương cho cuộc sống của anh, rất thoải
mái tiền bạc nhưng cũng nặng nề cuộc sống. Anh đã ba lần lập gia đình. Anh cười
cho biết số anh như vậy dù muốn hay không. Anh rất tin tử vi tướng số. Hồi học ở
Đà Lạt, frère Kế, một người của nhà
Chúa nhưng cũng là một nhà tử vi tướng số nói đâu trúng đó, đã phán đời anh phải
ba lần qua đò. Số chi mà…cực. Quả là cực thiệt, khi nhắm mắt từ giã cõi đời,
anh lại cu ky một mình nơi căn phòng thuê.
Chuyện đang là
đại gia nhà cửa xênh xang mà kết thúc cuộc sống trong căn phòng thuê là chuyện
lên voi xuống chó thường tình của Phan. Đời anh cứ lềnh bềnh như vậy. Lên cao
cho cố rồi xuống tới mạt hạng! Số anh
như vậy. Chuyện ngã ngựa của anh xảy ra một cách bất ngờ. Anh không kịp trở tay,
phải bỏ của chạy lấy người. Chỉ xách được chiếc cặp Samsonite đựng passport và giấy tờ cần thiết, anh trốn
qua biên giới, vào Kampuchia và lấy máy bay trở về Mỹ với hai bàn tay trắng.
Nói “trắng tay” không phải là một cách nói mà trắng thực sự. Anh không còn chi.
Không nhà cửa, không tiền bạc. Anh ghi tên học lại đại học ở tuổi gần thất tuần.
Thỉnh thoảng anh than van học với lũ sinh viên tuổi con tuổi cháu nản quá. Trí
óc cùn đi, học trước quên sau, thiệt cực. Tôi bảo nghỉ quách cho rồi, già còn học
làm chi. Anh thú thật, đi học mới được thêm vài trăm tiền học bổng mỗi tháng.
Anh cần số tiền bèo bọt đó!
Trong tình cảnh
co kéo như vậy, anh bảo tôi để cho anh hai cuốn Phiếm 25 tôi vừa in xong. Biết
tôi hiểu tình trạng rách nát của anh, anh rào trước: “Ông không nên ngạc nhiên,
tôi vừa trúng số 50 đô!”. Tôi cho biết sẽ gửi sách nhưng tiền thì ông nên giữ
chơi số tiếp, đang hên không nên dứt. Phan mừng rỡ. Chi chứ chuyện đỏ đen là
chàng không bao giờ hết hứng thú. Khoảng hơn chục năm trước, anh qua Montreal
chơi với tôi. Địa chỉ anh muốn tôi đưa đến đầu tiên là casino. Anh ngồi vào bàn bạc với cung cách tự tin của một người
đông địa. Anh đưa tôi một số jeton bảo
muốn chơi chi thì chơi. Tôi không lấy. Tôi vốn không hứng thú chuyện tiền qua
tiền lại giữa những khuôn mặt căng thẳng như muốn nuốt chửng nhau. Tôi đứng coi
anh đánh. Chồng jeton của anh lúc đầy
lúc vơi trước bộ mặt ngời lên vẻ thỏa mãn. Khi ra về, anh thắng vài trăm đô.
Anh ba hoa: “Moa đánh là thắng!”.
Lần này chỉ năm
chục bạc đu với đỏ đen cũng đã làm anh sung sướng. Anh bảo để moa chơi, thắng
chia đôi. Tôi giỡn là chỉ nhận tiền chia nếu trúng bạc triệu, dưới bạc triệu
không thèm tính! Anh cần mẫn mua vé dè dặt, mỗi ngày một hai vé. Trúng được vài
đồng anh mừng húm. Tôi cổ võ anh chơi tiếp. Anh scan vé gửi cho tôi mỗi ngày. Tôi đâu có ghé mắt tới làm chi. Bạn
vui là được. Chưa bao giờ thấy anh hứng thú với số tiền nhỏ nhoi như vậy. Ngày
23/10: “Đợt nhất out rồi. Chờ tối nay
sang đợt hai. Vẫn còn “hy vọng đã vươn lên”. Tối 23/10: “Ngày mai xổ hai vé này”. Ngày 28/10: “Cả hai đợt vừa rồi trúng được có 4$. Lỗ to.
Tôi đổi kế hoạch mua vé theo ngày sinh của tôi và các con. Vậy ông vui lòng cho
tôi biết ngày sanh của vợ chồng ông và các cháu. Tôi sẽ mua hai vé 2$ cho mội kỳ
xổ, như vậy mình sẽ còn 6 kỳ xổ nữa. Hy vọng lần thay đổi này phe ta sẽ…trúng
mánh to nhé”. Cũng ngày 28/10: “Kỳ
này cả Power và Mega đều trúng hơn 100 triệu cho lô độc đắc. Chia đôi số này chắc
là vui lắm!”. Ngày 30/10: “Lần này
mua mỗi loại một vé 2$ thôi nhưng bao 5 kỳ xổ liên tiếp. Tổng cộng 25$”. Đọc
những cái mail dồn dập như niềm vui đang
dâng trào của Phan, tôi muốn rớt nước mắt. Bàn tay đã nắm bạc triệu nay vui với
bạc đồng!
Chỉ vài ngày
sau, anh gửi cho tôi mấy cái message
về bệnh. Rồi lặng thinh. Mãi mãi. Trúng hay không trúng, tôi ngẩn ngơ không hiểu.
Chỉ biết là anh máu mê tới giây phút chót, giây phút bất thần mà tôi nghĩ anh
không bao giờ ngờ tới.
Trong cuộc điện
thoại với anh Nguyễn Xuân Phác, người bạn chí cốt với anh từ bao nhiêu năm qua,
để hỏi về những gì xảy ra cho Phan vào giờ phút cuối. Sau khi cho tôi biết những
giờ phút cuối của người mà nhà báo Hoàng Hà của Thời Nay ngày cũ gọi là “một đời
ngang dọc”, anh Phác than là tình hình Covid
của quận Santa Clara, nơi cư ngụ của anh và Phan, rất nặng. Anh nói với tôi con
số hàng ngàn. Tôi không nhớ chính xác. Ngừng một lúc, anh buông thõng: “Không
biết trong con số này có ông bạn của chúng ta không!”.
Rút cục, mỗi
người chúng ta chỉ là một con số. Rất nhỏ!
SONG THAO
11/2020