1486. PHẠM CAO HOÀNG 10 bài thơ thời chiến tranh

Phạm Cao Hoàng by Nguyễn Trọng Khôi (2011)

NHỚ CÚC HOA

đất anh ở và rừng anh thở
sáng anh đi chiều lại trở về
rừng vi vút những đêm gió thổi
bóng anh chìm với bóng hư vô

đôi khi đứng bên triền đá dựng
anh hoang mang sợ núi đè mình
có khi thấy con chồn con cáo
anh giật lùi lòng thoáng hãi kinh

anh đi qua rừng cao quá đỗi
anh đi về rừng quá đỗi cao
anh thu mình như con sâu nhỏ
nằm rung rinh giữa đám lá rì rào

và buồn thảm ôi những chiều lặng lẽ
núi và anh thành hai kẻ đăm chiêu
núi ngó anh và anh ngó núi
núi đụng trời anh đụng nỗi đìu hiu

đất anh ở và rừng anh thở
quá lâu ngày nên thấy hoang mang
anh sống dở và anh chết dở
giữa núi rừng cao ngất ngàn năm

1974

MỘT BÔNG HỒNG

NỞ GIỮA TIM ANH

em yêu dấu, sáng nay khi thức dậy
anh vươn vai nghe chim hót bên ngoài
trong tim anh có chút gì rộn rã
có chút gì nhè nhẹ như mây bay

vâng, anh sẽ khoác áo mưa, xuống phố
uống cốc cà phê thơm ngát khói hòa bình
để anh thấy đất trời kia rực rỡ
nỗi vui mừng đợi suốt mấy mươi năm

em yêu dấu, đây là lần thứ nhất
trong đời mình anh thấy quá hân hoan
anh muốn nói với muôn người trên mặt đất
rằng nơi đây sắp hết điêu tàn

và có thể nào đêm nay không còn tiếng súng
không còn nghe tiếng còi hụ giới nghiêm
ba giờ sáng xuống Ngã Tư Quốc Tế
ăn một tô mì thơm ngát bình yên

có thể nào sáng mai trên thành phố cũ
người ta bảo nhau: hôm nay hòa bình
người ta dắt nhau trên đường trẩy hội
riêng một bông hồng nở giữa tim anh

em yêu dấu, mộng có khi là thực
đợi lâu rồi, cũng có lúc, phải không em?
bóng hòa bình dẫu gần hay xa lắc
cũng tin rằng sẽ có, nhé em

1973

MÙA PHƯỢNG HỒNG

có ai qua đó góp dùm tôi
những đám mây bay trắng một trời
những bông phượng đỏ màu nhung nhớ
gửi làm quà tặng buổi chia phôi

sẽ xa, thôi cũng đành xa nhé
người về cuối bãi kẻ đầu sông
có chút gì đau như cắt ruột
tay chào, tay vẫy, nón che ngang

sẽ xa, ừ thôi nhé đành xa
rồi mai trên những lối tôi về
tôi biết lòng tôi nghe rộn rã
nhịp guốc ai đùa trong nắng trưa

bỗng dưng tôi thấy mình tiêng tiếc
những tà áo trắng nắng nghiêng nghiêng
những bàn tay giở lần trang sách
e ấp tờ thư trước cổng trường

có ai qua đó hái dùm tôi
những đóa hoa thơm ngát một thời
ép vào tim để nghe thương nhớ
để nghe sầu giạt đến muôn nơi

sẽ xa, thôi cũng đành xa nhé
người về cuối bãi kẻ đầu sông
bóng hoa bay mấy chiều tan tác
hoa rụng ba năm trắng bến hồng

rồi mai khi gió mùa thu tới
khi nắng tàn phai trên lối xưa
có biết người xa xôi trở lại
hay là biền biệt đến muôn thu

trời bỗng mang mang, đất ngậm ngùi
những tà áo trắng năm xưa ơi
có ai qua đó cho tôi gửi
một trái tim đau của một thời

1973

MÙA THU TRỞ LẠI TRƯỜNG

bay bay những lá me đầu tháng tám
giục em tôi ôm sách trở về trường
nghe trong lòng có một chút bâng khuâng
chân chưa bước nhưng chừng như rộn rã

con đường này, lối đi kia, quen quá
và nao nao là những buổi em về
có cậu học trò vừa biết mộng mơ
bước lẽo đẽo theo em về cuối ngõ

chớm thu sang trời làm heo may gió
cổng trường xưa thêm một chút rêu xanh
những tường vôi, mái ngói, ghế và bàn
bỗng một lúc như cùng đổi mới

rụng đi những bông phượng hồng chờ đợi
mùa thu em tôi đang trở lại trường
trong nắng vàng có thoang thoảng chút hương
hương của tóc còn thơm mùi bồ kết

hương của thời em tôi chưa biết
yêu em là yêu cái miệng em cười
thương em là thương cả đất và trời
trời đất suốt ngàn năm còn cô độc

mùa thu em tôi vừa len lén bước
nhè nhẹ thôi cho khói quyện trong hồn
chầm chậm thôi kẻo ngày sẽ điêu tàn
và chớ giẫm lên đời tôi, em nhé

vang vang những hồi chuông giục giã
đường thu reo vui nhịp guốc khua giòn
tôi biết chiều nay trong khói hoàng hôn
tôi lại đứng bên đường, chờ đợi…

1973

CUỐI NĂM Ở TRẠM HÀNH

ngó quanh chỉ thấy rừng tiếp rừng

một trời sương trắng phủ mùa đông 

những bông quì nở cùng hơi bấc 

quê nhà tan với bóng sương tan

 

thưa mẹ, con đang ở Trạm Hành 

trời đang mùa rét lạnh căm căm 

cuối năm vượn hú trên kè đá 

con hát nghêu ngao hát một mình

 

con bước lang thang bước dặm trường

nhủ lòng đâu lại chẳng quê hương 

ở đâu cũng dưới trời thương nhớ 

một bóng cò lặn lội bên sông

 

thưa mẹ, con đang ở Trạm Hành 

nơi đây còn những khóm su xanh 

những vườn mận chín mùa xuân mới

những đồi trà thơm ngát bình yên

 

những chiều hiu hắt bóng sương rơi

con thở bằng hơi thở núi đồi 

con bước cùng sương đi với khói 

con ăn gió lạnh uống mây trời

 

thưa mẹ, con đang ở Trạm Hành

đâu đây trời đất báo xuân sang

con bỗng nghe lòng con rộn rã 

tiếng quê nhà giục giã trong con

 

cuối năm, ừ sắp hết năm rồi 

nơi đây còn một bóng con thôi

ngó quanh nào biết đâu phương hướng 

quê nhà, nghe xa lắc, mẹ ơi

    

1972

HÀNH PHƯƠNG ĐÔNG

Hỡi ơi trời đất vô cùng rộng

Nào biết tìm đâu một mái nhà

Nguyễn Bính – Hành phương nam

bạn ta, áo ngươi sao bạc thếch
chiều nay còn một ngươi với ta
ngươi nhớ gì dưới trời mây trắng
ta nhớ màu hoàng hôn năm xưa

ngươi phong trần ta cũng giang hồ
vó ngựa qua nhịp khua lóc cóc
buổi ra đi đâu mơ ngày về
nhưng chiều nay ngươi ơi ta muốn khóc

ngươi ba mươi ta cũng ba mươi
kể cũng đã mười năm rồi, xa lắc
thì vui đi cho hết một đời
rằng ta kẻ trời cho sống sót

đôi khi ta mơ một căn nhà trống
dù thu sang hay lồng lộng buổi mưa về
gõ trên quãng đời xưa mà hát
rằng ngàn năm mây trắng đời ta

bạn ta, còn đây lưng chén rượu
ta mời ngươi cạn nốt cùng ta
dẫu lòng ta bạc hay ngươi bạc
cũng cầm bằng như bóng mây qua

cũng như là những giọt máu hồng
đã nhỏ xuống trong mùa xương máu
bên trời kia, ngươi nghe gì không
tiếng ai vọng đau mấy chiều cố xứ

trong lòng ta có một dòng sông
dòng sông xưa đục mù bến nước
lau lách khuya sương lạnh hàng hàng
bạn ta hỡi, làm sao quên được

ta chợt thấy trong đôi mắt ngươi
có điều gì ngươi chưa thể nói
mây vẫn còn giăng trắng một trời
hồn ta cũng giăng đầy sương khói

có nỗi buồn nào đang len trong từng mạch máu
có mũi nhọn nào đâm trong tim ta từng cơn
cạn chén rượu thấy trời đất sụp
ta cũng như ngươi, có vui gì hơn

bạn ta, ngươi sống có bao năm
mà sương gió đầy trên mái tóc
ta cùng ngươi đi giữa phương đông
đất rộng quá nên ngàn năm còn cô độc

mây trắng quá và chiều tê tái lắm
biết về đâu giữa lúc hoàng hôn phai
ta cùng ngươi những bóng đời lếch thếch
chiều tan mau rồi vẫn bóng đêm dài

chẳng lẽ ta bắt chước người xưa
ôm chí lớn đi cùng trời đất
trăm năm rồi như bóng mây qua
chí đã cùn nên thiên thu đành chôn chặt

chẳng lẽ ta học người thất thế
mượn dăm chén rượu lãng quên đời
hay ngửa mặt ngâm câu khí khái
giữa chợ đời lê gót rong chơi

bạn ta, vui chi mà cười ngất
buồn chi đập chén vỡ tan tành
mây phương nam có khi mù phương bắc
có khi là mây chia cắt ngàn năm

ta có khi đứng bên tuyệt lộ
thấy một màu nắng úa dưới nhân gian
lớp lớp những mồ xanh bóng cỏ
huyệt sâu kia ta đã có phần

thời xuân thu chẳng thấy ngọn ngô đồng
chim phượng bay dưới trời tan tác
thời hoàng kim của mưa đổ máu hồng
kẻ thất chí nhìn trời rơi nước mắt

ta với ngươi đứng giữa vực tử sinh
vẫn thấy bay một trời mây trắng
nghe quanh đây trời đất quá điêu tàn
không còn ai giữa chiều thoi thóp nắng

trong mắt ngươi có bóng đời ta tan vỡ
có mùa đông quê cũ rét mưa phùn
có đầu thu rụng đầy bông khế
có bông cúc vàng nở rộ chớm sang xuân

có chuyến tàu đi trong chiều sương lạnh
nhả khói buồn tan với hoàng hôn
có chiếc khăn tay vẫy ngang mắt lệ
bánh sắt lăn như nghiến nát cả lòng

chiều nay đèn nhà ai thắp sáng
nghe rộn ràng bên lớp khói đùn quanh
mười năm, ta hay ngươi người viễn khách
rét về chưa mà hồn lạnh căm căm

ta cùng ngươi đi giữa phương đông
giày đã rách nhưng chân chưa thấy mỏi
vỗ trên lưng ngày tháng mà ca rằng
giữa trần gian ta như hạt bụi

bụi dẫu có ngàn năm chờ đợi
cũng ngậm ngùi tan với hư không
ngươi dẫu cạn bao nhiêu hồ rựou
cũng dễ chi đã ấm được lòng

cũng không bằng một sớm mùa đông
quàng khăn rét ngồi bên cửa sổ
hay co ro bên bếp lửa hồng
ấm đời nhau dăm câu chuyện kể

thời bây giờ ta như chim bị đạn
kêu đau thương nay đã suốt bao chiều
bay lảo đảo dưới trời hiu quạnh
đợi tan tành cùng mặt đất buồn thiu

thời bây giờ, của những giọt nước mắt
ướt đẫm khăn hồng người con gái năm xưa
thời của những khăn tang chít vội
thời ruột đau như cắt nỗi chia lìa

thời huy hoàng của những bầy quạ đen
bay phơi phới giữa phương đông hực lửa
thời của những người đã đánh mất trái tim
chỉ còn bóng hận thù vây mọi phía

cắn trong răng một trái bồ hòn
không thể nói những điều muốn nói
ta cùng ngươi những bóng đời thầm
nhìn mây trắng lòng đau vời vợi

đã bao năm dòng máu ta sắp cạn
mà nơi đây không một bóng ai về
rụng tan tác những mùa hoa rụng
mà mây thì mây trắng lê thê

ta cùng ngươi vẽ bóng mà chờ
cùng mặt đất quay theo thời chiến quốc
chiều nay còn một ngươi với ta
bước khập khiểng dưới trời cô độc

có tiếng tù và vang vang trong gió
âm thanh buồn xé vỡ không gian
cũng là lúc nụ cười ta héo hắt
chiều thê lương trời đất quá điêu tàn

có tiếng ai vọng từ muôn kiếp trước
bông hồng nào vừa rụng giữa lòng ta
trong mắt ngươi có chút gì u uất
soi long lanh bóng dáng một quê nhà

kể cũng đã mười năm rồi ngươi hỡi
ngửa nghiêng cùng lịch sử thăng trầm
vui có khi cười ra nước mắt
có khi là rượu say khướt hoàng hôn

ruột có khi tưởng lìa chín khúc
máu có khi ứ giữa buồng tim
cũng đành sống cho qua thời mạt kiếp
dù tháng ngày chụp xuống những oan khiên

bạn ta, bên kia sông là núi
núi của ngàn năm đá vọng bóng người đi
núi tiếp sông và sông tiếp biển
sông tiễn người qua bến phân ly

sông ngậm ngùi vỗ sóng thiên thu
mùa bão tới gầm lên hồi bi thiết
gờn gợn trên sóng bạc những căm thù
bởi máu đã nhuộm hồng sông nước

bấc đã lụn nên đèn leo lét
gót ai qua rờm rợp khắp non sông
trên mặt đất người người rơi nước mắt
và nơi đây ta ngậm nỗi căm hờn

ta cùng ngươi đi giữa phương đông
thương vườn ai đìu hiu dăm xác lá
mái rêu phong cửa khép im lìm
nhà ai đó giống quê nhà ta quá

giậu ai đó đỏ hàng dâm bụt
ngỡ như màu mực tím thuở mười ba
nghe thoang thoảng mùi hương sách mới
có chút gì nghèn nghẹn giữa tim ta

bóng chim nào lạc cánh cuối trời xa
đất rộng quá biết đâu là cố lý
và nơi đây hiu hắt những đời người
dài râu tóc ngồi mơ thời thịnh trị

lúc tuổi trẻ đã tan rồi chí khí
sống nửa đời ta chẳng thấy quê hương
nhìn lên cao mây còn bay lớp lớp
ta cùng ngươi quay với bóng tang thương

1971

NHỮNG NHỊP CẦU ĐEN

BUỒN BÃ

anh lầm lũi như kẻ lạ mặt
sớm tinh sương đạp xe qua cầu
cầu gập ghềnh như đời anh xuôi ngược

nên không cầm được nỗi lo âu

những sớm mai phố im lìm ngủ
có ai hay một bóng âm thầm
mắt nhìn sông sâu mà lòng muốn khóc
buồn nào như bọt sóng vô tăm

mùa nước lớn nước xuôi cuồn cuộn
bóng chim qua soải cánh mù tăm
mây xuống thấp cùng mưa buồn vỡ chết
anh lặng thầm nay đã bao năm

hỡi những nhịp cầu đen buồn bã

có buồn không những sớm mưa qua

có se sắt như lòng tên đãng tử

đã dừng chân đứng lại bên bờ

có heo may như gió đầu tháng chạp

thổi đầy trời, thổi giạt bóng mây xa

mùa nước cạn cát trùng trùng cuối bãi
cỏ rêu kia xa cách đời nhau
anh dõi mắt mà trông niềm ly biệt
như lòng sông khô nước dưới chân cầu

chân đã qua mắt còn nhìn lại
cầu thì cao sông nước thì xa
nên ngàn năm lạnh lùng soi đáy nước
không làm sao nối được lòng chúng ta

những sớm mai hồng tim anh rướm máu
những sớm thu sang hiu hắt mưa buồn
anh lăn vòng xe từng vòng hụt bước
xe lăn qua mau những nhịp tình không

những sớm mai xanh một dòng nước biếc
anh nhìn chim vỗ cánh giữa mênh mông
chim bay trời cao nước xuôi dưới thấp
buồn nào như gió ngủ trên không

hỡi những nhịp cầu đen buồn bã
đã bao năm không nối được lòng nhau
thì ngàn năm cũng hoài mong đợi
như cầu cao soi bóng đáy sông sâu

1971

THƠ TẶNG NGƯỜI TUỔI TRẺ
 
ba mươi chưa hỡi người tuổi trẻ
mà trông như tóc đã hoa râm
chân đã mỏi trên đường phiêu lãng
cuộc bể dâu vùi dập biết bao lần
 
tàn giấc mộng tỉnh ra mới biết
đời buồn tênh vẫn cứ buồn tênh
đời trăm năm chìm sương khuất khói
sẽ tan tành như cát bụi phù vân
 
có lúc vỗ lưng bầu rượu cạn
dang tay mời tri kỷ uống cùng
chiều kia đứng bên cầu soi bóng
mới biết mình áo rách đã bao năm
 
sớm tinh sương nghe chim sáo hót
à thì ra thu đã sắp tàn
thu mây bay thu gió về hiu hắt
thu lá vàng rụng suốt mấy mùa tang
 
bầu rượu cạn cạn bầu rượu cạn
tàn đêm sương ngất ngưởng một mình
phút cuồng nộ đập tan chí khí
hồ vinh danh ta đã vô danh
 
hồ trăm năm thét lời bi tráng
nhìn non sông một thuở ngậm ngùi
gió bắc phương tạt ngoài biên giới
lửa tây phương cháy đỏ một trời
 
có khi đẩy bạo tàn một phía
đoạn mời người thù tạc cùng ta
say một giấc mộng đời tan nát
mấy năm trời còn đây chén hoàng hoa
 
mấy năm ròng lang thang lếch thếch
ngó lại mình còn đâu nữa ngày xưa
thân tàn tạ như thu vàng xác lá
nửa đời người như một giấc mơ
 
ô ta sống trên trời hay dưới đất
ha ha ha đời có chi vui
sông với núi sầu che lấp kín
nửa đời ta một bóng ta thôi
 
1971

BẠCH TIỄN TÔI Ở

NGÃ BA DUỒNG

tay chưa vẫy mà lòng nghe ứa lệ
người tiễn tôi một sớm mùa thu
cám ơn em, hỡi người thiếu nữ
thôi, chia tay, xe lăn giữa bụi mù

trong phút đó sao người chẳng nói
dù một lời cũng đủ buổi xa nhau
và trong mắt người có gì buồn bã
thoáng ngượng ngùng rồi sẽ quay mau

hình như gió lộng qua màu áo
tóc người che mấy cõi trời sầu
xe lăn bánh tôi âm thầm khóc
có xa rồi lòng mới thấy đau

người tiễn tôi một sớm mùa thu
vàng dáng lá như dáng người tha thướt
đường thì xa vạn dặm mịt mù
những oan nghiệt làm sao ngờ được

tôi phong sương nên không hề biết
con đường nào có lá me bay
con đường nào chân người in dấu
những tình buồn giữa buổi thu phai

người cũng hiểu đời một tên đãng tử
có gì đâu ngoài cuộc sống buồn tênh
những thu qua rồi những mùa thu tới
một mình tôi rồi vẫn một mình

người cũng thấy áo tôi không đủ ấm
chưa ba mươi mà tóc bạc trắng đời trai
ngày tháng cứ lạnh lùng một bóng
tôi điêu linh nay đã mấy năm rồi

có lúc tôi nhủ thầm đời lạ nhỉ
tôi mà cũng có người đưa tiễn ư
tôi mà cũng có người con gái dáng như thu
cầm tay khóc giữa tình đời bội bạc

bởi thế nên cám ơn, người nhé
xe lăn đi là cách biệt ngàn trùng
xe lăn rồi bụi mù trời giông bão
tóc thu người bay giữa hư không

1970

GIÁNG SINH Ở VIỆT NAM

nghe trong tiếng nhạc vàng réo rắt

gót chân ai bước xuống bên đời

cả trần gian nở hoa thơm ngát

hãy cùng nhau quì xuống đợi tin Người

lạy Chúa tôi đêm nay Người đã đến

mưa ngoài trời đang tạt giữa hồn tôi

tim có se nhưng máu tôi vẫn chảy

đời buồn tênh vẫn mỉm môi cười

giữa phù vinh có khi buồn ứa máu

sống như là đã chết giữa vô tăm

vẫn biết Người có trái tim nhân ái

mặt đất này còn đợi phúc Người ban

vẫn biết Người sáng danh Thiên Chúa

trong hồn tôi là bóng mát hiển linh

nên đêm nay tôi nghe lòng phơi phới

dù phúc kia đâu phải riêng mình

lạy Chúa tôi đêm nay Người có thấy

đường tôi đi lớp lớp mộ bia xanh

có phải sống là tự mình hủy diệt

tự lưu đày giữa biên giới phân tranh

có phải sống là rơi nước mắt

khóc ngậm ngùi bên những dải khăn tang

Chúa tôi ơi Người có nghe tiếng súng

nổ bên trời hiu hắt giọt mưa sương

tôi vẫn đợi một ngày được thấy

chút yên bình của thuở xa xưa

và trên cánh đồng thơm lúa chín

cánh diều bay trong gió dật dờ

tôi vẫn mơ có một chiều trở lại

những con đường rộn rã bước chân quen

hay giữa lòng heo may tháng chạp

tiếng còi tàu giục giã đêm đêm

nhạc vẫn trổi bên bờ vô tận

hãy cúi đầu chờ đợi phút linh thiêng

dìu dặt tiếng thánh ca trong mưa bấc

nghe vang vang trên mặt đất ưu phiền

lạy Chúa tôi đêm nay Người đã đến

trong hồn tôi hoa nở đóa nhiệm mầu

trăm năm sau dưới trời cô độc

tạ ơn Người này một trái tim đau

1970

ĐI GIỮA CHIẾN TRANH

quê cũ mười năm mây lớp lớp
mười năm mưa khóc buổi sang mùa
dưới trời sương lạnh rơi tan tác
rét mùa đông cũ rét lê thê

đường tôi đi có bom và đạn
có hận thù trên mỗi dấu chân
ai thả vào hồn tôi mới lớn
những mùa xương máu ngập tang thương

đường tôi đi có mùa hoa rụng
những cánh hoa màu tim tím xưa
có phải màu hoa trên áo lụa
bay bay chiều gió lộng em về

đường tôi đi có khói hoàng hôn
quyện trong mưa bấc sắt se buồn
có phải me tôi bên bếp cũ
đốt lò sưởi lạnh cuối mùa đông

ai thổi vào hồn tôi khúc nhạc
ngàn năm réo gọi kiếp đời tôi
nơi đây có kẻ tìm non nước
lang thang bên những mộ bia người

ai bắn vào hồn tôi trái nổ
đứt từng mạch máu nát tim tôi
vỡ vỡ chiều nay tôi sắp vỡ
chiến tranh chiến tranh bao giờ thôi

1969

PHẠM CAO HOÀNG

Trích từ 2 tập thơ:

1.   ĐỜI NHƯ MỘT KHÚC NHẠC BUỒN

     (NXB Đồng Dao, Sài Gòn 1972)

2.   TẠ ƠN NHỮNG GIỌT SƯƠNG

     (NXB Đồng Dao, Sài Gòn 1974)