Từ
thập niên 80 của thế kỷ XX, Toshiko Hirata đã được nhắc đến như một
khuôn mặt nổi bật trong trào lưu " bùng nổ các nhà thơ nữ " của nền thi
ca Nhật Bản đương đại. Thơ Toshiko Hirata thường có vẻ hài hước đen, đề
cập những vấn đề cá nhân trong những tình huống khác thường, dẫn đến
những khắc khoải về nếp sống gia đình truyền thống và vị trí của mỗi
người theo phân công của xã hội.
Các
bài thơ dưới đây ( trừ bài cuối cùng - Đừng rung chuyển - là cảm tác
sau trận động đất kinh hoàng ngày 11/3/2011 tàn phá miền đông bắc nước
Nhật ) trích từ tuyển tập Taminaru ( Cuối cùng ), được giải thưởng
Bansui năm 1997.
Thơ Toshiko Hirata đã được dịch sang tiếng Trung, tiếng Hàn, tiếng Anh, tiếng Ý và tiếng Nga.
Hiện nay, Toshiko Hirata vẫn tiếp tục làm thơ, ngoài ra còn viết tiểu thuyết, kịch và tiểu luận.
LỜI THAN PHIỀN CỦA CƯ DÂN
Ai đang trèo lên tường nhà đấy?
Tường có phải để trèo đâu
Tường để vẽ hình lên mà
Ai đang nói trên mái nhà đấy?
Mái nhà có phải là nơi trò chuyện đâu
Mái nhà để khiêu vũ dưới mưa mà.
Ai đang đánh bóng cửa sổ đấy?
Cửa sổ có phải để đánh bóng đâu
Cửa sổ để rộn ràng va đập nhau mà.
Ai đang khóc dưới những tấm ván sàn đấy?
Khoảng không bên dưới chẳng phải để khóc
Mà để những tên trộm ẩn nấp và uống đến say mèm.
Ai đang rơi từ những cầu thang đấy?
Cầu thang chẳng phải để rơi
Mà để giăng dây phơi khô mực ống.
Ai đang gõ cửa đấy?
Cánh cửa chẳng phải để gõ vào
Cửa ở đó, dựng đứng lên,
Để ngăn cách bạn và tôi.
KỲ QUẶC
Gia đình kia có vẻ hơi kỳ quặc phải không?
Chiếc anten truyền hình vẫn nằm ở chỗ nó rơi xuống
Tấm biển hiệu trước cửa nhà là gỗ rẻ tiền
Họ chỉ giặt giũ mỗi tháng một lần
Họ có một tượng Phật lớn trước sân.
( Tôi thấy vậy khi trộm nhìn qua hàng rào )
Gia đình kia có vẻ hơi kỳ quặc phải không?
Ông chồng đến đêm dắt bò về nhà
Bà vợ mỗi sáng đi khiêu vũ
Lũ trẻ trần truồng đi học
Cả nhà nuôi trồng nấm dưới tấm thảm
( Tôi thấy vậy khi trộm nhìn qua cửa sổ phòng tắm )
Gia đình kia có vẻ hơi kỳ quặc phải không?
Ông chồng đang chế tạo tên lửa
Bà vợ đang mài dao
Lũ trẻ đọc sách về bệnh tật người lớn
Họ ăn cơm bên dưới chiếc bàn
( Tôi nhận ra vậy khi trộm nhìn qua nhà bếp )
Gia đình kia có vẻ hơi kỳ quặc phải không?
Họ chuyển đến đây tròn một năm rồi
Họ không mang theo quà cáp cuối năm
Họ không đến để luận bàn mọi chuyện
Họ du hành như một gia đình đi dịp năm mới
Họ đang trù tính một kế hoạch nào đó
( Tôi nghe nó đang bò dưới sàn ).
NGƯỜI VỚI NGƯỜI
Xin cho tôi nghe giọng nói của bạn
Xin hãy lắng nghe giọng nói của tôi
Xin vẽ chiếc cửa sổ bạn thích
Xin hãy để tôi vẽ sắc màu tôi thích.
Xin cho tôi mượn cái hồ của bạn
Cứ thoải mái trèo lên ngọn núi của tôi.
Xin cho tôi xem xương đòn của bạn
Hãy đổi một mẩu xương của bạn cho tôi.
Xin cho tôi xem đường chỉ tay may mắn của bạn
Tôi sẽ cho bạn một phần đường sinh mệnh của tôi.
Xin để tôi tiếp cận tường thuật của bạn
Xin nghe trọn câu chuyện của tôi.
Xin cho tôi xem thương tích của bạn
Xin hãy nhìn vết sẹo của tôi.
Xin để tôi thấy bạn ra sao khi mắt đẫm lệ
Tôi cũng sẽ khóc bởi muốn bạn ở cạnh tôi.
Xin vẽ cho tôi bản đồ
Của thành phố nơi bạn sinh trưởng
Sẽ có ngày tôi muốn cùng bạn đi đến đó.
Xin cho tôi xem chiếc bóng của bạn
Tôi sẽ xếp nó cạnh bóng của tôi
Hẳn là cả hai sẽ giống hệt nhau
Xin cho tôi biết tên bạn
Và cũng xin hãy hỏi tên tôi.
NGƯỜI KHÔNG CÓ CÁNH TAY
Có người không có cánh tay đang đứng đó
Hắn với tôi đối mặt nhau ở lối băng qua đường
Như có chiếc cầu dây thừng treo giữa hai chúng tôi
Hắn không có cánh tay nào
Hắn đi lối này khi đèn xanh bật
Tôi vừa đi vừa nhìn xuống đôi giày
Ra vẻ đang lo lắng
Tôi bước đi bên hắn
Khi đã tới phía bên kia
Khi đã vượt qua cầu tôi quay lại nhìn
Tôi nhìn chiếc áo choàng cũ kỹ của hắn
Tôi quan sát hai ống tay trống không
Nơi áo choàng của hắn đang phất phơ trong gió.
Tôi là người đã chặt hai cánh tay của hắn
Tôi dùng cưa cắt rời chúng
Như cách vứt bỏ hai cành cây thừa thãi
Để hắn không thể cầm bánh lái
Để hắn không thể gõ phím đàn
Để hắn không thể mở cửa đi ra
Để hắn không thể đến nơi nàng ở
Để hắn không thể túm lấy ngực nàng
Để hắn không thể bóp cổ nàng
Tôi đã cưa với tất cả sức lực
Tôi thực hiện hoàn hảo, xem đấy là lần đầu tiên
Dẫu hắn đã khen tôi thành thạo
Thân thể của người không cánh tay
Vẫn sạch sẽ như cái cây vào mùa đông
Nhưng
Những cánh tay mọc lại, mọc lại nữa
Khi hắn tới được phòng nàng
Hai ống tay rỗng của chiếc áo choàng
Sẽ đầy đặn lại như những cành cây
Ngay cả khi tôi đã tách gọn làm hai
Những cánh tay mọc lại, mọc lại mãi.
GIA ĐÌNH NGỘ NGHĨNH CỦA TÔI
Những con quạ tháng tám
Nhìn chằm chặp chúng tôi.
Từ sáng tinh mơ trở đi
Cha không thể tới cơ quan chính phủ
Mẹ không thể đi thương thuyết với hãng bảo hiểm
Con gái không thể đi làm ở công ty thiết kế
Con trai không thể dạy khoa học xã hội.
Những con quạ tháng tám
Nhìn chằm chặp chúng tôi
Ngay cả vào buổi chiều
Cha không thể tới lớp học khiêu vũ
Mẹ không thể gặp huấn luyện viên quần vợt
Con gái không thể lặn với bình hơi
Con trai nhún nhảy một điệu nhạt nhoà trong phòng khách.
Những con quạ tháng tám
Nhìn chằm chặp chúng tôi
Ngay cả khi đêm đã xuống
Cha không thể thiêu huỷ nhà kho
Mẹ không thể lừa gạt tình nhân
Con gái không thể cướp taxi
Con trai không thể bắt cóc trẻ nít.
LỜI CHÀO HỎI LÀ QUAN TRỌNG
Khi bạn sắp qua cầu
Hãy chào hỏi " Xin cho tôi đi qua "
Nếu không nói, chiếc cầu sẽ gãy đôi
Khi bạn mới đi nửa đường.
Khi bạn sắp bước vào xe
Hãy chào hòi " Xin cho tôi vào "
Nếu không nói, bánh xe sẽ nổ
Khi bạn ngồi xuống ghế.
Khi bạn sắp bơi trong hồ
Hãy chào hỏi " Xin cho tôi bơi "
Nếu không nói, hồ nước sẽ biến thành cát
Khi bạn nhúng chân vào.
Khi bạn sắp lau mặt
Hãy chào hỏi " Xin để tôi cùng lau với bạn "
Nếu không nói nói, chiếc khăn sẽ thấy đau
Khi bạn đắp vào mặt.
Khi bạn sắp lên giường ngủ
Hãy chào hỏi " Xin cho tôi ngủ đây "
Nếu không nói, chiếc giường sẽ biến thành quan tài
Khi bạn mới thiếp ngủ.
PHÒNG NGỦ CỦA VAN GOGH NHƯ TÔI NHÌN THẤY
Trong phòng này có hai cái ghế
Cả hai đều giản dị, chẳng cầu kỳ,
Thứ loại không rõ,
Tuổi tác cũng không rõ,
Cả hai đều giản dị nhưng
Ghế bên trái hơi trưởng thành hơn
Cái ghế bên phải
Có thể nó là anh trai
Còn cái ghế bên trái là em gái.
Giữa hai cái ghế là một cái bàn
Choán gần hết nửa căn phòng
Kích thước cái giường còn lớn hơn
Cái bàn và hai cái ghế đặt sát nhau
Có điều cái giường chẳng chút xấu hổ
Về kích thước quá cỡ của mình.
Bàn và ghế đều đứng
Trong khi giường thì nằm
Mấy ngày nay nó không ổn lắm
" Khoẻ hơn nhé, cha ơi "
" Khoẻ hơn nhé, cưng ơi "
Người vợ và hai đứa con
Nhìn cảnh đó, lòng lo lắng, bồn chồn.
Người chồng không cầm cự được lâu
Máu chảy ra từ cơ thể ông
Nhuộm sàn nhà một sắc màu u tối
Người vợ cầm cái bình với cái cốc
Sẵn sàng đem nước tới cho người chồng đang hấp hối.
Mảnh vải lớn treo trên tường
Để bọc cơ thể người cha khi ông chết
Người anh lớn đã âm thầm quyết định
Tự mình làm việc đó khi đến lúc cần.
Không hay biết chuyện gì đang xảy ra
Em gái nhỏ đến gần bên cha
Nhưng không thốt được nên lời.
( Bedroom in Arles, tranh Van Gogh - Nguồn : Wikipedia )
Người nghệ sĩ đã vẽ cảnh này
Lúc cuối đời đã tự bắn vào mình trên đồng lúa mì
Người nghệ sĩ đã vẽ cảnh này
Thuở sinh thời sống với gia đình không hạnh phúc.
Màu sắc cái giường ở trong phòng
Giống vô cùng với màu sắc đồng lúa mì
Trong khi các bức tường của gian phòng
Giống vô cùng với màu sắc bầu trời
Che phủ cánh đồng lúa mì.
ĐỪNG RUNG CHUYỂN
Nó rung chuyển
Hôm nay nó lại rung chuyển nữa
Tôi không biết rằng trái đất
Là một cái nôi ngỗ ngược
Một cái nôi ác nghiệt khiến cho
Không ai ngủ được, cả người lớn lẫn trẻ con.
Bây giờ là tháng ba, là mùa xuân,
Lẽ ra phải là một mùa hiền lành với giấc xuân êm,
Khi ngủ sâu ta chẳng thấy trời đã sáng,
Nhưng mùa xuân năm nay
Rung lắc ta và không để ta
Yên ngủ giấc nồng.
Hỡi trái đất, chỉ cần
Nhà ngươi cứ thản nhiên
Vui vẻ quay tròn mãi
Dành sự rung chuyển
Cho hoa phất phơ trong gió,
Cho quần áo giặt xong phơi phóng cả năm
Lẽ ra ngươi chỉ cần thản nhiên quay tròn
Vô hại, vô tâm.
Hỡi những sức mạnh đang xô lắc trái đất
Hãy biến thành bong bóng và tan biến đi
Đừng rung chuyển
Đừng rung chu
Đừng run
Đừng
Đừng
Không!
( Dịch từ bản tiếng Anh của Jeffroy Angles.
Nguồn : actionyes.org )
THÂN TRỌNG SƠN
dịch và giới thiệu