Chân dung Phan Ni Tấn - Nguyễn Trọng Khôi vẽ
Cuối
cùng tôi cũng bỏ cha tôi mà đi. Anh hai, chị ba, anh tư đã được cha dựng vợ gả
chồng ra riêng từ nhiều năm trước. Vì kế sinh nhai ở xa quê nên ít khi mấy người
về thăm. Khi tôi vào chùa quy y tam bảo, những ngày tháng tu học ở chùa, tôi biết
cha tôi còn lại một mình với cỏ cây, với trăng sao, mưa nắng.
Hồi
tưởng lại ngày tháng dưới một mái nhà với cha và các anh chị mà lòng bồi hồi.
Khi tôi vừa đủ trí khôn mới biết cha tôi sống cô quạnh một mình, không bà con
thân thích và rất nghèo. Nghèo nhưng cha con chúng tôi đều yêu thương nhau, đùm
bọc lấy nhau. Tôi là con út nên được chiều chuộng nhiều. Để nuôi con khôn lớn,
cha tôi đã nai lưng làm đủ mọi nghề. Lúc thì làm thợ hồ, thợ mộc, lúc thì mần
ruộng thuê, vác lúa mướn, lúc thì gác gian, cuối cùng là nghề đưa đò ngang bên
Thủ Thiêm.
Thời
trai tráng, cha tôi là một nghệ sĩ cổ nhạc. Ông chuyên về đờn cò theo một gánh
hát quê lưu diễn khắp Lục Tỉnh Nam Kỳ. Lúc khán giả miền Tây già trẻ lớn bé nức
lòng mến chuộng cải lương lại là lúc ông bầu gánh hát chẳng may bị lạc đạn của
Tây, bèn rã gánh. Sầu đời, cha tôi lặn lội lên Sài Gòn tìm kế sinh nhai, rồi
theo dân tứ xứ kéo qua Thủ Thiêm dựng làng lập ấp ven sông.
Thủ
Thiêm xưa là vùng đất trũng, mọc đầy cây bàng và lác, lưu dân đến lập ấp nên gọi
là ấp Cây Bàng cạnh bến đò Cây Bàng. Trải qua nhiều năm tháng lần hồi mới có mặt
lũ trẻ chúng tôi. Thời đó, cuộc sống của cha tôi lúc bước chân ra khỏi cửa là
chạm mưa, chạm nắng, đất bờ sông lúc nào cũng như nghiêng xuống, con đò thì
chòng chành trước những xuồng máy đuôi tôm ngày càng nhiều. Nhất là thập niên
1960, con phà hình hột vịt do hãng đóng tàu Caric của Tây bên Thủ Thiêm hạ thủy
là gây nhiều sự chú ý. Phà có hai từng, ngoài chở khách còn chở cả xe cộ qua lại
trên sông. Nhiều đêm, thấy cha ngồi một mình lặng lẽ nhìn con phà dưới bến tôi
thương ông vô hạn. Tôi có cảm tưởng như con phà vô tình át tiếng đò chèo của
cha tôi, đẩy gia cảnh chúng tôi vào nơi chông chênh, khốn khó. Lạ một điều là
trong mắt chúng tôi cuộc sống có vất vả, có mưa phơi nắng trải, dù mỏi mệt
nhưng cha vẫn luôn gọn gàng, ngăn nắp, hòa nhã và đặc biệt rất nghệ sĩ.
Nghèo
xơ nghèo xác nhưng tấm lòng cha tôi lại giàu vô lượng. Dưới mái nhà tranh vách
đất đơn sơ chật hẹp cạnh bờ sông, ông âm thầm nuôi bốn anh chị em chúng tôi cho
tới ngày khôn lớn.
Tôi
vẫn nhớ chị ba tôi thủ thỉ lúc tôi chập chững biết đi, vòi vĩnh mẹ thì cha ôm
tôi vào lòng chỉ lên bàn thờ nói mẹ mất lâu rồi. Ngoài sự đùm bọc của cha,anh
chị em tôi chưa từng biết mẹ chúng tôi là ai, không biết mẹ chúng tôi qua đời từ
lúc nào, chỉ thấy bức di ảnh một người mẹ đã mờ nhạt lồng trong khung kính cũ kỹ
đặt trên kệ thờ nhỏ rí ở góc nhà.
Rồi
cái gì tới sẽ tới. Chờ đứa con út là tôi có đủ trí khôn cha mới cho chúng tôi
biết sự thật. Một sự thật bất ngờ và vô cùng đau đớn mà lúc đó chúng tôi đều
không tin vào tai mình. Cả bốn anh chị em tôi lần lượt bị đời vứt bỏ ở những bãi
rác công cộng được cha thương tình đem về nuôi nấng. Sau giây phút ngỡ ngàng về
sự thật hết sức đau lòng, không ai bảo ai, chúng tôi đều quỳ sụp xuống lạy tạ
cha tôi và khóc. Đời tôi chưa bao giờ nghe mình khóc thương tâm đến như vậy. Mà
có riêng gì tôi đâu, cả ba anh chị của tôi cũng nước mắt nước mũi ròng ròng, vật
vã, xót thương. Cây lúa lớn lên từ đất, từ ơn mưa móc; còn chúng tôi lớn lên từ
mồ hôi, nước mắt của cha tôi. Cứ vậy anh chị em chúng tôi nương tựa nhau dưới
mái nhà nghèo khó, nhưng vô cùng hạnh phúc trong vòng tay ấm áp của người cha bồ
tát. Khi nhận thấy chúng tôi đã cứng cáp trong đôi cánh bay, ông lần lượt dựng
vợ gả chồng xong ông tung hếtlũ con ra ngoài đời. Riêng tôi lại hướng về ánh
sáng của Phật đạo.
Ngày
tháng tu tập ở chùa, tôi luôn luôn tưởng nhớ đến cha già, một người cha thường
khiến cho bốn anh chị em chúng tôi đều hết lòng thờ phụng, kính yêu. Cha tôi,
dù không phải là cha ruột, hình thành con người cho chúng tôi, nhưng cha là món
quà vô giá mà Trời Phật đã ban ra để cứu vớt chúng tôi.
Ngày
xa xưa cha tôi sớm cô quạnh một mình. Chúng tôi là những con chim non bất hạnh
được cha lượm về dưỡng dục. Cho đến khi khôn lớn chúng tôi bay đi, cha tôi vẫn
cô quạnh một mình.Và cha đã ở vậy cho đến cuối đời.
* * *
Cha
tôi, một người cha vỏ ngoài bình thường nhưng bên trong lại chứa đựng một trái
tim bồ tát. Sống trong giáo pháp nhà Phật, tôi tin rằng cha tôi là một vị Bồ
Tát hóa thân dưới một ẩn tướng để cứu độ lũ con bị đời ruồng bỏ.
Cha
tôi họ Lý tên Đình. Trên tấm mộ chí đơn sơ của Cha tôi, ngoài tên họ Lý Bố Đình,
phía dưới còn khắc thêm "pháp danh" thật nhỏ, thật khiêm nhường mà
lúc còn tại thế Cha tôi chẳng hề hay biết:
Bồ Tát Đình.
PHAN NI TẤN