Cơn bão chấm dứt lúc giữa đêm, giòng nuớc lũ rút dần ra biển
Đông. Buổi sáng mặt trời ló dạng giữa đám mây đen. Ngôi nhà mở mắt đón chào nắng
mai, tiếp nhận những làn sáng ấm, xuyên qua những song cửa bàn khoa. Mấy
ngày qua, đời sống, đời nguời, đất trời rung động mạnh khi bão tới là chuyện thường
niên vùng đất này.
Nhà nghe tiếng chim réo gọi ríu rít trên cao, trên tàng cây mận
cây mít sau vườn. Bầy chim trốn mưa lũ trong nhà, dưới mái ngói rêu
phong vụt bay ra ngoài kiếm bầu bạn líu lo .Ngôi nhà ấm lên đôi chút, tận
huởng làn hương trầm bốc lên quyện giữa tiếng chuông ngân thanh thoát. Ngôi
nhà lắng nghe đuợc tiếng khấn vái của chủ nhân, mặc chiếc áo
dài đen, nghi lễ thường lệ mỗi ngày khi thắp nhang trước bàn thờ. Đêm nay,
đôi mắt ông nhắm nghiền , người đứng thẳng gương mặt căng thẵng, thành
tâm, lo lắng:
- Cầu trời đất, Bồ tát phù hộ cho mẹ con được tai qua
nạn khỏi. Cầu thằng Cu khỏe mạnh, vuông tròn.
Bàn tay ông cầm tách trà nóng, nét mặt lo âu, ngước lên nhìn lổ
hổng mấy viên ngói bay đi, lẫm bẫm " Thằng Cu, thằng Cu …" Ngay
chính ngôi nhà cũng lạ lẫm khi nghe nhắc đến tên thằng Cu trong gia đình này.
Gần hai thế kỷ qua, ngôi nhà là chỗ trú nắng che mưa cho
dòng họ này, chuyện gì nhà chẳng nghe, nhà chẵng thấy. Chuyện trên núi, bên
kia sông, ngoài chợ, chuyện khổ nạn chiến tranh, đói khổ họ bàn tán…từ ngày
xa xưa , ngày đầu tiên ông Tổ, ông Sơ, ông Cố…đến lập nghiệp, cho đến
đời này.
Chuyện thường lệ nhất là sau một cơn lũ, bốn người tớ
gái, vợ ông chủ cùng hai cô con gái, họ đã thức dậy sẵn sàng bắt đầu công việc
là tập trung chùi rửa sàn nhà, bùn đất bám đầy phần dưới thân mình ngôi nhà.
Ông chủ trong chiếc quần cụt, mình trần, miệng la hét đôn đốc chỉ huy công việc
dọn dẹp. Hạ thấp tủ sách xuống. khiên gạo thóc trên sàn rầm thượng
xuống, sắp xếp bàn thờ gia tộc …mặc họ hối hã, căn nhà khoan khoái tận
hưởng giây phút hạnh phúc, dịp được người tắm gội, chăm sóc lau sạch, sạch lớp
bùn vàng tanh hôi trong làng nuớc lũ, khiến nó bực dọc nhiều ngày qua.
Bên ngoài con nước ngấp nghé gang tay so với mặt đường nhựa,
nghe vọng động tiếng nói cuời của đám người lội nuớc lũ, tiếng bánh xe cọt kẹt
của người phu kéo, kéo cho xong hết một kiếp người.
Cơn bão làm ngôi nhà đớn đau, làm lớp da đầu bên phải bị
tróc đi một lớp, mấy chục viên ngói liệt phủ phía bên trên, tung tóe, bay rơi
rớt xuống sân, khi bụi tre bỗ nhào, đầu tre vắt ngang trên nóc, đè mạnh đẩy
ngôi nhà muốn ngạt thở. Ba mươi sáu chân cột của nhà tê dại phình to vì ngậm
nước lũ, nuớc dâng cao tràn vượt qua chân táng. Rã rời, đớn đau lạnh buốt dìu
ngôi nhà chìm trong giấc ngủ mê mệt.
Nhà choàng tỉnh giấc, nghe tiếng quát tháo bên dưới, bên
mâm cơm bốc khói:
- Tụi bây thấy ông chủ đi đâu không? Cơm trưa không chịu
ăn? .
Đám gia nhân sợ hải, có tiếng đáp lí nhí:
- Con thấy ông đi nhanh ra cổng, qua cầu Phú Cam khi
bà đang ở trong bếp . Con không biết đi mô?
Giận dữ bực dọc, bà khoát tay cho đám tớ gái rút xuống nhà dưới.
Bỏ đôi guốc gỗ nằm chênh vênh dưới sàn gạch, vén ống quần, leo lên
bộ ván dày , kéo rỗ trầu cau, mấy ngón tay bà gọn gàng túm miếng cau, kẹp lá
trầu đưa vào miệng giữa hai hàm răng đen bóng. Bà thở dài bên mâm cơm, nhìn
ra sông phía trước nhà bị che chắn một một phần do cái bình phong ngăn
cách lẫm bẫm:
- Đi theo con đĩ nào nữa rồi! Cái tật không chừa! Mấy năm trước
theo con ả đào xứ Nghệ, may là Trời bắt nó ở ngoài đó.
Nhai xong miếng cau, nhổ toẹt chất nước đỏ sềnh sệch vào trong
cái vố bằng đồng óng ánh, đôi tay bà cuốn tròn điếu thuốc vấn kèn dài, hít một
hơi , những vòng khói thuốc cuộn lờ mờ , nối tiếp bốc lên cao.
"Boong...boong..." Bà ngước nhìn giận dữ
cái đồng hồ lên tiếng báo giờ. Đồng hồ trong chiếc thùng gỗ to bằng cái
tủ xưa đựng áo quần kê sát tường, món đồ cưới của ông chủ nhà băng tặng hai
người . Bà mệt mỏi, nằm ngữa trên chiếc ghế dài tràng kỷ, mặc cho tóc rối bời
tỏa trên bờ vai , lộ đôi bàn chân thon trắng giữa hai ống quần, tay mân mê
chiếc kiền quanh cổ. Bất động vài phút, bà tựa khuỷu ngồi dậy la
to:
- Tụi bây đâu cả, lên đây tao bảo. Có tiếng " dạ
", tiếng bước chân vội vã chạy lên nhà chính, lắng nghe mệnh lệnh:
- Qúa hai giờ trưa, ông già chưa chịu về ăn cơm. Hôm nay là ngày
chủ nhật đâu có đi làm. Tụi bây chia nhau, một đứa qua phố, một đứa vô
thành, một đứa xuống chợ tìm ông chủ về cho tao nhanh lên.
Đám hầu hạ chạy nhanh ra cổng. Tiếng sóng cơn nước lũ vang động
một góc đường, hòa lẫn tiếng nguời vớt củi trên sông, tiếng người la hét khi
con cá gáy phóng cao lên trời mỗi lần mắc bẫy, bay trên chiếc lưới như thiên
la địa võng trãi rộng, gần khuất kín một giòng sông. Mặc thế sự trôi nỗi,
dòng sông thẳng mơ hồ, đa điệu khi thời tiết đổi thay. Lửa cháy bập bùng trên
những con đò con neo sát tường rào, có chiếc chui đậu trong vườn dưới
táng cây già. Huyên náo những con đò từ giả giòng sông xuôi ngược trên những
con phố đông người tránh giòng nước cuộn. Không gian xanh tím, nhà chìm trong
giấc ngủ không yên khi mặt trời chìm sớm trong đám mây xanh đen phủ vây.
*
Tiếng
chuông vọng lớn hơn mọi ngày đánh thức ngôi nhà. Bên dưới , ông chủ đang châm
thêm chút dầu ngọn đèn leo lét trên bàn Phật. Thắp gần mười cây nhang cho gần
mười bài vị, bài vị những con người khuất bóng nhưng vẫn còn hiển hiện đâu
đây. Có bài vị tên ông Tổ, chuyện ngàn năm truớc làm Thứ sử Châu Hoan bị
chính quyền đô hộ nhà Đường cho tru di ba họ. Mùi hương trầm làm
ngôi nhà khoan khoái dễ chịu, nhưng vẫn nhức đầu do cây tre đang gát trên
mình chưa ai chịu kéo xuống. Gió lạnh rét buốc mùa đông trùm vây tứ phía. Bước
chân nhẹ trên đôi guốc của bà chủ , trên lớp gạch chùi bóng, sát bên ông nhỏ
nhẹ:
- Ông ăn cơm tối đi kẻo nguội lạnh.
Không tiếng trả lời. ông ta quay người bước đến cái sập gụ, bỏ
mùng xuống , chui vào, kéo chiếc chăng phủ kín đầu, thêm tiếng
nhát gừng không vui:
- Tôi không đói, bà dẹp cơm đi.
Người vợ bó gối, một lát đổi thế ngồi chéo chân cạnh giường cằng
nhằng:
-Trưa bỏ cơm, tối cũng vậy! Ông lại đeo đuổi con Lan dưới chợ
Hôm phải không? Bàn tay bà kéo mạnh, giật chiếc mền
len đang phủ kín đầu ông.
- Để tôi ngủ, mai còn đi làm sớm. Đôi bàn tay ông giữ lại, co
rúm người bất động dưới tấm chăn bông vàng nhạt, vân đỏ nâu, như lớp da
con hổ thu mình yên giấc.
Tiếng khóc thút thít nấc lên, bà bước gần bên bàn thờ, khấn lầm
bầm nhiều tiếng không nghe rõ. Tiếng guốc lướt nhẹ xuống nhà dưới, bà trở về
phòng ngủ với hai con gái. Đêm yên lặng. Bóng tối hắt hiu trong tiếng cựa
mình không ngủ của ông chủ, thao thức cùng tiếng rền vang, bản đại hợp tấu ếch
nhái không dứt bốn phương bủa vây.
Ngôi
nhà tủm tỉm cuời - im lặng để nhớ đời, nhớ những con người bên dưới qua mau
ngắn ngủi - chuyện tình hôm nay có thật rồi!. Ông Cố nội gần giống
như câu chuyện nó nghe hôm nay cũng là đêm kinh hoàng in đậm trong lòng.
Cái thuở ngôi nhà còn một gian hai chái, tre lá phủ đầy người đâu có ngói gạch
như hôm nay. Thời đen tối hoảng loạn bên kia giòng sông lính Tây chiếm phá
kinh thành, ngọn lửa cao ngất trong mảng thành quách rêu phong, là lúc ông Cố
có cô bồ. Mọi chuyện ngỗn ngang rối bùng lên, đêm nóng khô hừng hực, khi cơn
gió nồm thổi vào. Cuối cùng bà Cố nội cũng dung thứ để ông cố có thêm cô
vợ cho vui nhà, vui cửa.
Chuyện
tình cô Lan, ngôi nhà đã nghe ít nhất gần hai năm rồi. Thỉnh thoảng họ có to
tiếng lẫn nhau - họ gây gỗ nhau nhưng không dám cho con cái , kể
cã người làm hay biết Có lần bà chủ
khuyên ông:
- Sao ông lại đeo đuổi đứa con Lan tuổi bằng con gái mình? Không
sợ xóm giềng chê cười? Đứa con gái gì thiếu ăn học…vâng vâng và
…vì cô Lan bán quán gần cơ quan làm việc, nên ông chẵng bao giờ về
nhà ăn trưa? Tại sao thái độ, khuôn mặt ông lúc này sao cứ là lạ?
Ngôi nhà ngái ngủ nhớ lại, bên ngoài khi bóng đêm bao trùm thêm
những cây đuốc lô nhô sáng dọc ven sông mùa nuớc lụt.
Vài tuần sau khi những viên ngói được lợp đầy ngay ngắn, cây tre
bổ nhào được hạ xuống, những chân cột được lau sạch …nhà thở nhẹ nhõm, mừng
vui. Buổi chiều tối tiếng chuông vang lên, ông chủ thắp nhang xong, trầm ngâm
ăn tối chung với ba mẹ con. Bửa ăn kết thúc nhanh, ông lên tiếng:
- Tụi con dọn dẹp mâm cơm để ba mẹ có chuyện cần bàn.
Khi chỉ còn hai người, ông nhìn bà giọng giận dữ:
- Bà làm gì mà xuống tận chợ Hôm quậy phá, tìm con Lan? Tôi
không thích chuyện này bà làm rùm ben.
-Ai nói cho ông biết?
- Mẹ cô Lan kể cho tôi và nhiều người khác
nữa.
Nét mặt tức tối, bà chủ rít lên:
- Người ta đồn đại, ông giấu con Lan ở chợ Sam, ngày mai tôi và
bà Trợ sẽ cùng đi tìm tiếp. Khi nào tìm ra, bà sẽ xé xát con qủy ra trăm mảnh
- chuyện này không yên đâu! Nói xong bà chủ vò đầu, đôi bàn chân dậm mạnh xuống
nền gạch, khóc, rống to, nghe phát khiếp.
Ngôi nhà chịu đựng lắng nghe, đầu óc như điên tiết, muốn bịt
lỗ tai lại. Bên trên mái ngói như rung động theo tiếng nấc từ dưới.
Ông bước ra vườn không vui, đi đi lại lại chục vòng quay cái vườn rộng
thênh thang, quanh chiếc ao ngập lá lục bình. Đến ngồi bên hòn non
giả, đôi mắt trân trân nhìn chòm cây bồ đề soi bóng nước, rồi lặng lẽ vào giường
ngủ.
Tờ mờ sáng, ông rón rén ra khỏi nhà khi tiếng gà mới cất tiếng
gáy. Ông không quên im lặng thắp nhang, không động chuông, không uống
trà, không đánh răng rửa mặt như mọi ngày.
Rạng
mai, khi dọn trà lên, vén chiếc mùng lên không có bóng người , bà
la toáng lên:
- Có đứa nào biết ông đi mô?
Đám hầu gái lắc đầu, chẵng biết mô tê .Bên ngoài nghe tiếng hàng
gánh réo gọi, những bước chân nhanh trên chiếc đòn tre, tựa trên chiếc
vai, song song với đường đời không dứt. Vạt áo dài trước sau của
người hàng gánh , phất phơ, gắng sức cố bám quanh một thân người.
*
Ngày kế tiếp, ngôi nhà được chứng kiến bộ chỉ huy mấy Mệ họp - từ
bà Trợ , bà Phán, bà Tuần…trong không gian huyên náo, thời khắc ông chủ đã rời
khỏi nhà đến sở làm.
Những người tớ gái theo đuôi hầu mấy bà, mang theo những đảy trầu
thuốc , những túi trầu cau thuốc lá. Những đảy thuốc đủ màu xinh xắn, sắc đỏ
xanh vàng trông vui mắt. Họ tụ quanh sập gụ, cạnh chái nhà phòng học con gái
lớn.
Huệ - Phương xếp cuốn sách lắng nghe chuyện người bàn
về cha nó. Tiếng tranh luận lao xao về con Lan, tiếng nhai trầu,
chiếc lưởi hồng đỏ thè ra ngoài, liếm nhẹ trên miếng giấy quyến trắng mỏng,
ngón tay nhẹ nhàng cuốn vòng điếu thuốc cẩm lệ.
Khói thuốc mịt mờ bay, bay theo làn gió, phụ họa theo nhịp phe
phẫy từ cánh quạt mây to bằng chiếc nón lá, theo nhịp cánh tay qua lại cô hầu
gái đứng sau cột gỗ tròn.
Những điếu thuốc gần tàn được các bà dán trên cột nhà.
Chân ngôi nhà mọc thêm lớp vãy mới có hơi hám mùi vị khác nhau. Nhiều
câu hỏi tranh cải nêu ra trong nổi nghi vấn không dứt:
- Tôi biết con nhỏ Lan đã nghỉ làm trong quán ăn với mẹ nó
gần 4 tháng nay , giờ đây không biết ở chỗ nào?
- Nghe đâu có đi khám bệnh nơi Thầy Viên nhiều lần để bốc thuốc
- có thể nó có bầu?
-Người ta nói ông nhà lúc này ít khi ăn cơm quán mẹ con nhỏ - có
người thấy ông dưới chợ Nọ, khi thì chợ Mai, có khi qua làng Sình …?
-Cái ông nhà bô trai, tiếng Tây, đàn địch thơ phú giỏi nên
khối con nhỏ đeo đuỗi!
- Con Bông nhà tôi, tuần trước về quê, trông thấy ông nhà đi xe
kéo vô làng Sình, hay ngày mai bà thử xuống đó xem thế nào?
Những cánh tay mềm mại đưa lên xuống quanh bình nước trà ướp
hương Ngâu thơm ngát. Họ uống từng ngụm, khóe miệng, môi đỏ dìm trong chén nhỏ
có màu xanh ngọc.
- Sáng ngày mai, bà sẽ xuống làng Sình, bà sẽ xé xác con
yêu tinh đó . Nói xong vỗ bà mạnh trên chiếc chiếu hoa làm chén trà nghiêng đỗ.
*
Cơm chiều dọn lên, có trái cà dê nướng trộn nước mắm gừng, cá nục
kho xếp thẳng hàng trong cái dĩa, tô canh cải xanh bốc khói, cơm trắng xới
trong cái bát. Những đôi đủa mun đặt trước dĩa nhỏ.
Ông chủ ăn chưa hết một bát cơm bỏ đủa, nét mặt không vui,
im lìm bước ra sân nhìn sương chiều loang loáng trên cao. Cảnh vật phủ đầy
sương, tím dần bủa vây tứ phía. Ông đứng cạnh bể cạn đôi mắt như cố tìm
con cá vàng trốn chạy bóng đêm.
Huệ Phương, con gái đầu buớc nhẹ canh cha thỏ thẻ bên tai "
Con nghe mẹ sáng mai đi làng Sình " Ông giựt thót nguời, nhìn vào đôi mắt
con gái, vỗ vai con:
- Cám ơn con - hình như nhà này chỉ có con mới hiểu ba, đồng
minh với ba.
Vào nhà thay bộ đồ ngủ, lên giường nằm, nhưng lòng không
yên, ông rảo bước ra sân ngắm nhìn con Kỳ Lân cẩn trên bức bình phong.
Quay người, ông đi nhanh khỏi cổng, dạo bộ theo con đuờng
nhỏ ven sông , nhìn ngắm những rễ cây si buông lơi trên mặt nước yên, hàng
tre hai bên sông cuộn mình như muốn xích lại gần nhau, tạo nên vòm xanh soi
bóng nước.
Dừng lại trên cầu, quay lại nhìn ngôi nhà, ẩn hiện mái ngói rêu
phong có đôi Long chầu nguyệt, ửng nỗi đêm trăng mười tám. Không xa là bến Trâu, giờ cũng im lìm chẵng
còn con trâu nào tắm gội, chỉ còn loang loáng ánh trăng đêm trãi dài cô
độc.
Trong tầm ngắm của ngôi nhà xưa, khi vắng bóng người qua lại,
ông vội đi nhanh qua cầu, mất hút vào ngỏ hẹp có mái nhà tranh
ông Mẹo kéo xe.
Một lát sau bóng ông rảo nhanh về nhà, một đêm tối trằn trọc
khó ngủ, trăng sáng xuyên qua khe cửa bàng khoa dừng lại.
Mặt trời mọc lên giữa rặng cau, nắng mai chênh chênh đi qua
khung cửa, đến những khoảng hẹp trên cao, ẩn hiện rõ những hoa văn chạm trỗ
tinh vi đầu cột, liên ba… Những vân hoa lá biến hình thành rồng, thành phụng
chạm nỗi ở đòn tay. Nắng dừng lại nơi bàn thờ, qua những khoãng trống chạm lộng
công phu của một đời người sáng tạo.
Bàn thờ không có tiếng chuông vang lên, mùi hương trầm mỗi sáng
dâng lễ , chỉ nghe tiếng rên la quằn quại trong chiếc mền phủ kín người ông
chủ, bàn tay ông luồn ra khỏi mền, nắm bàn tay con gái giọng thều thào:
- Con vào Sở xin phép ba nghỉ vài ngày,
đau qúa không chịu nỗi, chắc phải đi nhà thương. Ghé nhà thầy Lang nhờ thầy cố
gắng đến nhà chẩn bệnh cho ba. Bà chủ ngồi cạnh chồng lo sợ, vén
chiếc mền xoa dầu tràm dưới lòng chân ông cho nóng lên, nghỉ đến vào nhà
thương nhộn nhịp đông người cũng đã phát rét lạnh người kinh sợ.
Một ngày ghi nhận, ông không chịu ăn bất cứ món ăn gì mặc
cho vợ ngồi không yên bên cạnh. Thầy Lang xem mạch, bốc thuốc. Thuốc
mua về nấu trên lò, mùi cam thảo tõa khắp nhà. Ông khăng khăng không chịu uống
thuốc, trùm chặt thân người. Bạn bè lối xóm ghé thăm, ông chẵng buồn trả
lời.
Đến chạng vạng, người kéo xe đến nhà, vào xin phép để đưa
ông vào nhà thương. Ông Mẹo ngồi khá lâu bên cạnh giường, đôi bàn tay mò mẫm
trên chiếc mền trông tội nghiệp. Nhằm lúc chỉ còn hai người, ông Mẹo thì thầm sát
tai :
- Mọi chuyện con lo xong rồi - Con chuyển cô và
thằng Cu xuống đò cho an toàn.
Nói xong ông Mẹo biến mất khỏi nhà, tiếng rền rĩ nhỏ dần, ông chủ
ngồi dậy ăn bát cháu đậu xanh vì suốt ngày chưa có gì trong bao tử. Bà vợ lặng
nhìn bước nhẹ đến thắp nhang, vái Phật,
cầu an giữa ánh đèn leo lét, chút trầm hương bốc tõa từ chiếc lư đồng cổ,
món đồ xưa.
Ngôi
nhà từng là chứng nhân những hoạt cảnh bên dưới gần cã chục thế hệ qua.Tiếng
ngáy cơn ngủ say của ông chủ, riêng nhà vẫn thao thức không yên.
Thế hệ từng đời người qua
đi, ngôi nhà vẫn còn tồn tại mặc cho thế sự thăng trầm nghiêng ngữa. Nỗi đau
của con nguời có thể xoa dịu từ chính con nguời hỗ trợ giúp đở cho nhau, từ lời
cầu xin khấn nguyện, từ thời gian làm cho phôi pha…
Nhưng nỗi đớn đau của
ngôi nhà ít hiếm người hay biết. Muời cái chân cột nhà giữa đã bị mối mọt đục
khóet từng giờ làm nó đau điên tiết, nhất là sau những cơn lũ. Mưa lũ giúp
cho đám sâu bọ gậm nhấm tứ chi ngũ tạng rã rời...
Đôi khi, ngôi nhà muốn hét to cho mọi người hay, muốn cầu xin
ông Tổ 18 đời dòng họ này lắng nghe để giúp đở.
Ông Tổ có bài vị nằm ở đây vẫn câm lặng không lời - ông đến đây
ngót mấy trăm năm từ cái thời vua Lê niên hiệu Hồng Đức, thời ông đuợc Vua
ban là Kiến Oai Tướng Công, theo Vua vào xây dựng phương Nam. Khi đó nhà
chỉ một gian hai chái, nhà vị tướng thanh liêm nho nhã.
Nhà được sửa sang dựng
xây đích thực từ đời thứ 12, thời ông Sơ là đội trưởng Nội Trực Vệ bỏ công
làm nên suốt 5 năm ròng để phình to thành ba gian hai chái, làm thêm bộ bát bửu
có 8 món binh khí dựng đứng…cái thời chung quanh vùng này là cánh ruộng chập
chùng, ít bóng người, ngôi truờng Pháp tự Quốc học trường còn
là trại hải quân, mấy đời người trong gia tộc này phải đến đó học biết chữ -
rồi căn nhà tồn tại nhìn đời người qua đi. Chủ nhân ngủ ngon, ngôi
nhà còn đau nhức ầm -ỉ.
&
Đông sắp tàn, Xuân sẽ đến, nhà nhà đều rộn ràng chuẩn bị mọi thứ
đón năm mới. Những người đàn bà môi đỏ cau trầu hôm nào đến tụ họp trên chiếc
sập gụ, bàn tán inh ỏi. Bà chủ giận dữ, thóa mạ, chưởi bới không từ nào thiếu:
- Nào là con đĩ ngựa hớp hồn. Trời ơi là trời! Nó vừa đẻ một
đứa con trai! Ông ta dấu nhẹm mẹ con tụi nó dưới đò!
- Trời đất thương tôi nên tôi biết đuợc tụi nó rồi.
- Hôm qua tôi xuống đò, mấy chị biết không, đám lái
đò đánh hơi đuợc, tụi nó chèo đò chở con qủy Lan qua tuốt bên bến Cồn.
Chiếc đò này ông nhà thuê ở duới bến đò Bao Vinh của mụ Béo.-Tôi thề sẽ bầm
thây hai mẹ con ác ôn con đĩ! Bà ta lại khóc lớn, nhảy xuống sập đấm tay bình
bịch vào thân cột nhà, cái đầu gỏ nhịp theo vào…trông khủng khiếp.
Cái cột rung rinh muốn tuột khỏi chân táng - bà ta khóc lớn,
ngôi nhà muốn ngất xĩu do cái chân bị mối mọt lâu ngày nên cũng muốn đứt lìa
xa. Cái đòn tay lắc lư. Miếng lam chạm lộng hình con dơi biểu trưng hạnh phúc
đời người gắn nơi giao tiếp liên ba và
cột nhà rung động liên hồi, chịu không xiết nên bứt mộng, rơi mạnh xuống đất
làm mọi người hoảng hồn, choàng tỉnh. Giây phút chợt yên lặng bên trong nhà.
Bà Trợ đến quàng vai bà chủ, nhẹ nhàng khuyên lơn:
- Thôi em bớt giận - giận quá làm gì cho khổ thân
mình. Em phải tìm kế sách khác, không thiên hạ cười chết. Vã lại ông nhà cũng
chưa có trai nối giỏi tông đường. Thằng nhỏ dù sao cũng lỡ mang giọt máu của
ông nhà.
.Nhiều bà nêu lên những ý kiến khác nhau. Đôi mắt bà chủ
long lanh, hàm răng nghiến chặt, bỏ mặc mọi người, đi nhanh ra cổng kéo theo
người tớ gá .Không biết họ đi về phương nào!
Họ đành tan hàng, riêng ngôi nhà rên siết đớn
đau vì cái chân què quặt chẳng ai đoái hoài. Thời ông Nội, có trùng tu sửa
chửa ba cột chính, riêng cái cột mối mọt gậm nhấm đau khổ này, vẫn còn xưa cổ
sắp đến ngày tiêu tán. Nhà 36 chân cột, đè nặng mấy khối gỗ, thêm mái
ngói liệt trên cao, nối nhau liên kết bằng mộng và mộng. Bền vững chắc chắn
như con Rùa bám dính vào đất đá khó có cái gì lật ngữa được. Cơn bão năm Thìn
dữ dằn, leo đến gần nóc nhà, chưa làm ngôi nhà cuốn trôi hoặc bỗ nhào, cùng lắm
sụp đỗ một phần mái ngói. Nhà thay cột thay kèo dễ dàng như thay món đồ chơi
, nhẹ nhàng nâng nhà lên , rồi gắn thay chiếc cột khác vào. Chỉ có
con người có quyền hủy diệt và tàn phá nó, nhưng người muốn thay đổi vợ thì
khá long đong.
Xế
trưa có tiếng lao xao ngoài bến sông trước nhà. Bà chủ hùng hổ đi vào cổng,
có thêm tiếng khóc thét của em bé được ẵm trong đôi tay người tớ gái, thêm ba
thằng con trai bảo vệ bám theo. Bà nghỉ mệt, lau giọt mồ hôi nhể nhại ướt
chiếc áo. Miệng nhai trầu trong nét mặt đắc thắng, giọng nói đắc thắng"
Cho mày biết tay Bà " lẫn tiếng khóc thằng bé dội từ nhà sau.
Một khoãng thời gian ngắn, lao xao một con đò ghé bến, có
tiếng than khóc người đàn bà trẻ ngay vòm cổng trước , tiếng ồn ào của xóm giềng
ngoài bến sông. Lệnh của bà chủ ban ra:
- Chỉ cho phép con nhỏ vào đây một mình rồi khóa cổng lại -
nghe chưa. Có tiếng " Dạ "đáp trả.
Nguời đàn bà trẻ xanh xao gầy guộc, đầu tóc rối tung trên bộ áo
quần nhầu nát dính thêm chút bùn đất , vật vã tan
thương, chạy ùa vào nhà, sụp lạy bà khóc lóc. Bà chủ ngồi trên sập
gụ, lạnh lùng phì phào điếu thuốc chẵng thèm ngó xuống , không buồn lắng nghe
lời kể lễ van nài bên dưới:
- Bà thương con, mở lòng từ bi tha tội cho con. Lỗi không phải
mình con, tại vì ông cứ đeo đuổi con lâu lắm, bà đâu có biết! Con lở dại xiêu
lòng. Trời ơi con tôi đâu rồi! Tội nghiệp con tôi! Tiếng nấc, tiếng van lơn
thống thiết:
- Chỉ có Trời mới chứng dám lòng con. Con đâu có muốn, bà đâu có
hiểu. Hơn nữa năm nay con có bầu con trốn làng mà đi. Gia đình cha mẹ anh
em họ hàng đều từ bõ. Con bỏ làng, bỏ chợ, đi phá thai ba bốn bận nhưng
không đuợc mấy thầy bảo là do cái thai
qúa lớn. Bà ơi, con định phá xong là trốn qua Lào, không dám nhìn ai hết ! Bà
mở lòng thương con.
Mặc cho tiếng than khóc cầu xin, nét mặt bà khư khư không lay
chuyển. Giờ đây cô gái chơn quê ngước nhìn bên phải nơi có bàn thờ Phật, rán
lê người truớc bàn thờ, đôi bàn tay
van lạy dình chặt trên đỉnh đầu, miệng khấn run rẫy trong ánh mắt
sáng, nước mắt gần khô kiệt:
- Cầu Trời Phật chứng giám phù hộ cho mẹ con tôi miễn được cạnh
nhau . Tôi có làm nô lệ khổ sở thế nào cũng được. ..
Cô ta vái liên hồi, lê người quay về chỗ củ truớc sập gụ.
Đôi bàn tay quờ quạng đụng phải cột gỗ, đẫy luôn cột ra khỏi chân táng, rơi rớt
hạt bụi trên cao. Chiếc cột đong đưa, làm ngôi nhà rung động đau thét…Bà chủ
vội vàng nhảy xuống, bàn tay xỉa xói trên đầu cô ta, đầu có cái trán
cao quát lớn:
- Mày phá hạnh phúc gia đình bà chưa đủ, nay muốn phá nhà
phải không ?
- Dạ …Khuôn mặt cô ta càng xanh run sợ không nói nên lời. Cột
nhà lệch hướng, rời khỏi chân táng lộ rõ khúc gỗ bên dưới bị ăn sâu bởi đàn mối
mọt thấy rõ hang động lởm chởm đen tối.
Bà bước quanh nhiều vòng, nhìn xâm xĩa thân nguời bé nhỏ đang cầu
xin , cái môi đỏ trầu cau nhô ra, làm cô hầu sợ hãi trốn biệt nhà sau.
Bỗng tiếng khóc đứa bé vang lên - tiếng khóc tức tối không dứt
cơn khát sửa. Tiếng khóc làm khó chịu, bà dừng lại cúi xuống nâng
cằm cô ta lên trên thân người mảnh mai, gằn giọng hỏi:
- Hồi nảy mày nói chịu làm nô lệ cũng đuợc phải không?
Chiếc đầu rối gục lên, gục xuống nhiều lần trên bàn tay rắn chắc
giận dữ bà chủ, toát ra ánh mắt sáng hy vọng tràn đầy sức mạnh:
- Dạ , dạ …
- Bà cho phép hai mẹ con tụi mày ở đây với điều kiện là phải gọi
bà bằng Mạ, bằng Mẹ, cấm gọi mày bằng Mẹ.
- Dạ, con đội ơn bà. Cái gì cũng đuợc miễn hai mẹ con có nhau.
Đôi mắt cô gái trân trân nhìn bà. Khoát tay chỉ ra sau, bà chủ ra lệnh:
-Vậy mày xuống cho con bú đi. Mọi chuyện để bà tính. Quy luật
nhà này không phải dễ.
Cô
ta chạy vội xuống nhà dưới, trước đó không quên vái bà chủ, vái bàn thờ gia
tiên, nét mặt rạng rỡ hân hoan. Ngôi nhà đau lòng chứng kiến, những chân cột
muốn nghiêng dốc đỗ nhào, tê dại trong hoạt cảnh nguời .Giòng sông phía
trước xanh lục không gợn sóng , đang hòa mình trong ánh nắng chiều vàng, phản
chiếu mặt trời đỏ rực phía thưọng nguồn trên đỉnh núi cao.
Tiếng khóc nấc đứa bé chưa chấm dứt cũng là lúc ông chủ nôn nóng
lo âu trở về trên chiếc xe kéo. Ông Mẹo đứng ngoài cổng trông ngóng vào
trong. Tiếng khóc đứa bé vang ra đến ngoài cổng, ông chạy nhanh vào, nhìn
khuôn mặt lạnh lùng của vợ, lao mình xuống xó bếp. Đôi bàn tay run rẫy vuốt
nhẹ trên đầu láng bóng thằng bé, miệng lúng la lúng túng không nên lời,
ông nghe giọng nhát gừng của bà chủ trách móc:
- Tôi thấy mẹ con nó khốn khổ, lạnh lẻo sống trên đò nhất là mùa
Đông, nên tôi đem về đây cho bớt khổ. Chuyện lẹo tẹo của ông để đó, tôi sẽ
tính sau.
Lắng nghe, yên lặng, ông chủ đến bên bàn thờ, đốt
nhang, đánh ba hồi chuông dài van vái cám ơn trời đất… Nhìn chiếc cột
nhà sắp nghiêng đỗ , ông nâng nhẹ đưa chân cột về vị trí cũ,
trả về trên đầu chân táng. Ngôi nhà thở phào, cảm nhận nỗi đau
nhức tê tái đang xóa mờ, nỗi đau như chuyện mặc khải, hiện diện khắp mọi nơi.
*
Từ
ngày có tiếng khóc thằng bé trong ngôi nhà, mọi chuyện trông như thay đổi khá
nhiều. Đầu tiên là ông chủ phá bỏ thông lệ, trưa nào cũng về nhà ăn cơm. Chiều
tối, không còn lê la, ly rượu trong phố chợ.
Khuôn mặt ông rạng rỡ khi đùa bởn, cầm tay thằng bé trong xó bếp,
quấn tròn trong chiếc tả trắng.
Mẹ con sống tạm trong căn phòng lợp lá, phòng chỉ dùng cho gia
nhân hầu hạ, nghe đuợc tiếng gió rít mang hơi lạnh qua những phên tre, rét buốt
bên ngoài.
Khoảnh khắc không có mặt bà chủ, ông sung sướng cầm tay cô Lan,
lúi nhúi chuyền vào tay cô món đồ nhỏ tặng hai mẹ con, món đồ mua vội, ghé chợ
giữa đường về, chạnh lòng tỏ bày:
-Dù sao nơi đây mẹ con em bị nhiều khổ tâm nhưng ấm cúng hơn
trên đò. Con đò trốn chạy bị đeo đuổi không ngừng trên sóng nước lênh đênh
gió lạnh bảo bùng.
Khúc quanh cuộc đời đã đổi thay, thời gian kế tiếp ông ăn
ngon hơn mọi ngày, siêng năng làm việc nhà. Chịu khó lau dọn bàn thờ, tỉa
cành cây, chăm sóc hồ cá, trồng thêm rau muống trong cái ao sau nhà…mọi việc
trước đây ông ta ít ngó ngàn tới, ông luôn tự mình cắt xén hàng chè tàu bao
phủ một phần nhà.
Trưa nóng, uống bát chè xanh, ông chăm chú miệt mài tô điểm chiếc
cầu bắt qua suối, qua sông qua ngọn núi giả sơn. Đêm đêm thả hồn theo tiếng
đàn, câu thơ, đón gió mát từ đầm phá mang về.
Ngày ngày trồng thêm cây ăn trái, nuôi bầy chim bồ câu, đám gà để
đải khách tới viếng nhà, thời lúc khơi dậy nỗi đam mê người, lúc cái tâm
thích thú muốn hòa với thiên nhiên cảnh vật.
Từ tiếng khóc thằng Cu, người mẹ biến thành người đầy tớ đích thực
trong gia đình mới. Cô Lan làm việc cật lực để đuợc gần con, cho
con bú, vuốt ve con để con được lớn dậy …Từ sáng tinh mơ thức dậy sớm nhất
nhà, cô chế bình trà cúng Phật, pha cà phê cho ông, nấu ăn sáng, nấu
cơm trưa cơm chiều … dọn dẹp nhà trong, nhà ngoài.
Cô lau sạch từng hạt bụi bám đầy trên căn nhà chính, bụi nhan trầm
trên bàn thờ, bụi bám trong chỗ sâu món đồ gia bảo đang chưng bày, trong dáng
dấp nhanh gọn , ngăn nắp , giữa ánh mắt sáng với niềm tin mãnh liệt , miệng
luôn cầu Trời khấn Phật . Đôi tay, đôi chân trắng ốm không ngừng làm việc
.
Chuyện thường ngày, cô Lan hái rau muống hàng ngày trong cái ao
sau nhà , luộc, làm món nước chấm tôm kho đánh cho ông ăn. Nêm ít ruốt, giả
ít tỏi , dập trái ớt xanh cay nồng trộn lẫn… Rau muống luộc cho nuớc trong,
làm canh thêm trái cà chua đỏ, nặn miếng chanh để có màu xanh hy vọng …món ăn
không thiếu đuợc riêng ông.
Thức ăn nấu nướng nơi chái bếp, trên ngọn lữa mịt mờ khói trắng
của những đống lá khô, cô Lan chịu khó bỏ công thu gom trong khu vườn khá rộng.
Khói trắng lá khô, nước mắt sặc sụa, niềm tin yêu …biến đổi sắc da trắng nỏn
nà trên thân người con gái một con.
Hôm nào không có mặt bà chủ, ông ta đôi mắt âu yếm nhìn cô Lan
thổ lộ, với lòng yêu thương chia xẻ:
- Anh thương em mê mệt, ngoài cái tính, cái nết… nhưng món rau
muống chấm nuớc tôm kho đánh là số một ngay từ buổi đầu, ăn trưa trong quán của
mẹ em.
Từ mùa Xuân cất tiếng khóc thằng Cu, ông chủ lại lên chức lên
nghạch, lên chức Truởng phòng, lương huớng khấm khá, dư dã của một thời. Ông
cho sửa sang tu bổ lại căn nhà chính, thay mới những cột bị mối mọt.
Đám thợ chạm, thợ mộc từ làng Mỹ Xuyên đuợc điệu vào sửa lại
vĩ kèo hàng ba, đố bản, liên ba chế tác những hoa tiết, lá cành hóa rồng hóa
phụng, nét chạm tinh vi sắc sảo. Những đầu cù, đầu kèo giờ đây cũng đuợc chạm
khéo léo, lượn quanh như cuộc đời con nguời vấp phải cuộn vòng lên xuống
.Những cột nhà thon gọn, đẻo gọt bóng bẫy… tất cã hòa quyện với nhau, như một
kiệt tác công phu hội tụ của nhiều nghệ nhân miệt mài qua nhiều tháng năm.
Ông cho xây thêm hai dãy nhà phụ bằng gạch lợp ngói, bên phải
cho bà chính và con gái . Bên trái cho mẹ con cô Lan một phòng, và cho đám
gia nhân. Nhà giờ đây đổi sắc, chắc chắn, ấm yên, bớt đớn đau , hảnh diện
nhìn đời.
Năm tháng trôi qua, thằng Cu giờ đã nói được tiếng đời. Lời hứa
của mẹ nó vẫn còn đó. Nó đuợc tập gọi bà chủ bằng " Mạ " và chỉ đuợc
kêu mẹ sinh thành bằng " Dì ".
Ngôn ngữ như là thói quen do con nguời đặc ra. Nguời Dì vẫn cam khổ chịu đựng mọi thứ để
đuợc canh giữ trông chừng con, nhìn nguời mình thương chẳng buồn bươn chảy,
bon chen.
Thằng bé giờ đã biết bò, bước chập chừng trong ngôi
nhà xưa, khỏe mạnh đùa chơi với mọi người. Những bửa ăn sáng tối chiều trưa,
mâm cơm im lặng quây quần vợ chồng và hai đứa con gái bà Hai. Riêng dì Lan,
thằng Cu phải ăn cơm mâm duới.
Với ông ta, mâm cơm thông thường khá đạm bạc thanh bần bao đời của
một thời Nho giáo. Rau muống là chủ đạo, thêm món ông thích là mắm cá ngừ ruột,
mắm nêm cá cơm ngày đông lạnh, cá hồng trời nóng bức, rau dền nước đỏ
trong...
Những bửa ăn ông vắng nhà là giây phút căng thẵng chung đụng nhất.
Món ăn dì Lan dọn lên, có con cá nhỏ đều bị bà Hai đổ xuống ao sau nhà, thêm
nhiều lời trách mắng:
- Cá lớn mới đứng cách ăn … nấu cơm sao khô cứng như đá? Kho thịt
chẳng biết làm!
Khá nhiều lời trách móc thậm tệ tiếp theo, cá nuôi trong ao
có dịp no nê đùa giởn với món mồi bà ném xuống.
Ngày sáng trăng, nhất là những đêm cuối tuần, ngôi nhà rộn ràng
bạn bè tụ lại ngâm thơ, đàn hát…thời gian hiếm hoi, hạnh phúc dì Lan đuợc
phép tham dự cạnh bạn bè ông.
Dì Lan gương mặt thanh tú, thướt tha mảnh khảnh trong bộ đồ
lụa, nỗi bật làn da tươi sáng, như tuyệt phẫm trời ban cho một vùng đất. Dì
ngâm thơ, hát xướng. Giọng hát lắng nghe dìu người về cỏi xa, chiêm nghiệm lại
chính mình. Khúc ca, đoạn nhạc làm rơi rớt nuớc mắt người nghe. Cã nhà lắng
nghe, tiếng bà chủ lầu bầu:
- Ông già mê mệt say đắm con nhỏ vì chuyện này. Xưa thời ông
phiêu bạt ngoài nớ, con Tâm ả đào xứ Nghệ đã làm ông chết lên chết xuống. May
mà chia cắt đất nuớc nên không gặp lại con Tâm …
Khi ánh trăng khuất sau bụi tre, khi đám tiệc đã tàn, khi ánh
đèn đã tắt, khi tiếng quậy phá thằng Cu im lìm chụng lại, khi mọi
người say ngủ, là lúc ngôi nhà chứng kiến,mỉm cuời nhìn ông ta rón rén đi ra
chái sau, nhanh nhẹn chui tọt trong chiếc mền Dì Lan. Hai người thiu
thiu ngủ đến khi có tiếng gà gáy canh hai.
&
Ban ngày là chiến tranh giữa dì Lan và bà Hai. Nhưng đêm là hòa
bình của ông chủ. Hòa bình đến độ chỉ mấy năm sau dì Lan có thêm hai gái một
trai rộn ràng trong khu vuờn xanh. Những đứa nhỏ được gọi tên Bé chị , rồi Bé
em, rồi Cu nhớn, Cu nhỏ. Tất cã gọi bà Hai bằng " Mạ ", dì Lan vẫn
là dì như lời hẹn ước .
Một ngày Tết chiến tranh thực sự đã xãy ra, đến một vùng đất.
Bom đạn réo gọi không ngừng. Pháo rơi như mưa bên kia sông, trên ngọn núi
cao, bên trong bức tường cổ đất kinh kỳ, rơi ngay giữa vườn, cắt
ngang những đám cây, làm hàng cau gãy đổ, cây mít không đầu trơ trụi lá, hàng
tre nghiêng ngã. Một qủa pháo rơi gần chái nhà bên phải loang lỗ một góc
tường … máu xương rơi, tiếng rên la. Thời mọi nguời phải trốn khỏi phố thị
tránh đạn bom may còn sống sót. Thành
phố chỉ còn những mái nhà run sợ nhìn nhau, bất động ngơ ngác chơ vơ trong
không gian hoang vắng đổ nát.
Ngưng tiếng bom rơi, vơi tiếng đạn bay, đoàn nguời quay về
phố thị điêu tàn. Ngôi nhà chứng kiến những người bạn của nó biến mất giữa trần
gian ,những ngôi nhà xưa nằm ở đầu sông, cuối sông chìm trong lửa đỏ, trong
bom xăng, trong huỹ diệt đạn lửa. Nhà may mắn tồn tại với thương tật đầy
mình. Mái ngói chái bên phải muốn sụm xuống, chân tay đứt lìa từng đoạn, nhất
là ngũ tạng bị khoét rỗng do những kẻ hôi của, tràn vào nhà vắng chủ lấy đi
những gia bảo qúy báu từ đôi liễn sơn son thếp vàng, bức hoành phi , bộ
tràng kỷ, tủ chén sứ xanh lam đến cái bộ tràng kỷ cẩn xà cừ qúy giá do em gái
ông Cố nội tặng nhà thờ dòng họ, thời cô ta là người thứ phi đuợc Vua sủng ái
nhất.
Khổ nạn tiếp tục rơi xuống trong khu vườn khi ông chủ đến tuổi về
hưu, khi đàn con cháu dưới quê kéo về thành lánh nạn. Túng quẩn hiện dần
trong ngôi nhà dột nát tang thương màu nâu đen hoang phế, trên mảng rêu ẩm mốc,
xưa củ hiển hiện báo ứng một đời tàn lụi.
Chiến tranh còn đó - một vùng trời phủ vây đầy tang chế của xác
nguời trôi trên giòng sông xanh thẫm, của những linh hồn ma quái vất vuỡng
đâu đó trong bụi rậm dưới lòng đất hoang lạnh. Nguời chủ nhân tóc đổi
màu trắng xóa, lạnh lùng thắp nhang, huơng khói trong tiếng chuông u tịch.
Nghe đuợc tiếng khóc của thằng Cu nhỏ khát sửa từ căn nhà dưới. Dì Lan đứng
bên cạnh ông tự hồi nào, đôi mắt nhắm nghiền như cầu xin với đấng trời cao,
giữa hương thơm bốc lên từ lò trầm bằng sành nâu úa màu. Trong lung linh ánh
sáng ngọn đèn sáp, sau âm vang tiếng chuông Dì van xin nguời chồng:
- Ông cho phép tôi được ra ngoài đời, mua bán làm ăn đôi chút,
may qua cơn nghặt nghèo. Mấy chục năm rồi em chỉ co ro ở nhà, chưa một lần
ra khỏi nhà làm ăn gì cã!
Sau vài phút giây trầm ngâm, tay ông để nhẹ trên vai dì Lan,
nhìn thẳng vào đôi mắt huyền đen:
- Thôi được, từ ngày mai em có thể ra đời làm ăn buôn bán và
cũng từ ngày mai, anh sẽ phát nguyện, ăn uống trường trai… Mấy chục năm rồi
anh có thói quen , chỉ ăn cơm khi tự tay em nấu nướng. Dục vọng cuộc đời, kiếp
luân hồi, vay trả trả vay, cái bể khỗ trầm luân con người nào cũng gánh phải
!
*
Dì Lan lăng xả vào đời làm ăn. Thu gom hàng duới biển lên bán
trên phố. loanh quanh những căn cứ Mỹ mua bất cứ đồ nhu yếu phẫm bán lại người
, có lần mở quán cà phê bên truờng học, có lúc quay lại nhà thức suốt đêm
cùng đàn con làm bánh ngày mai bỏ mối ở phố chợ lao xao, mọi chuyện chẵng đến
đâu. Có đêm trong chập chờn giấc ngủ, dì Lan lại mơ thấy bóng dáng mẹ hiện
ra, hiện ra trong quán ăn của mấy mươi năm truớc, ngày dì còn thơ dại, ngày
biết yêu lần đầu, ngày lần đầu theo mẹ bươn chải với đời , ngày mẹ không cho
con gái học chữ nhiều vì sợ con viết thơ tình với trai …
Buổi
sáng bỗng dưng bà Phủ tới nhà, có ý định nhường cái quán ăn giữa
trung tâm thành phố cho dì Lan, vì lý do không người trông coi . Mọi việc
chuyển nhượng nhanh chóng, Dì có dịp trở lại nghề mẹ dạy thuở
nào khi tập tành đối diện đời, khởi đầu nghề nấu nướng, ăn uống cho
người.
Quán
mở trong ngôi nhà xưa, trăm năm truớc của ông thiếu tá Cardot tạm ở, thời chiếm
kinh thành. Quán phất lên nhờ nhiều thứ, từ cà phê tự tay dì rang
, món ăn sáng ăn trưa ăn tối sạch, rẽ, ngon… thực khách nườm nượp đối diện gương
mặt thanh tao rạng rỡ của người chủ mới.
Dì vùi đầu lăn lội cùng đám gia nhân đến ba chục người, dốc
hết năng lực vào chuyện kinh doanh không biết mệt mõi. Vắng dì Lan ở
nhà, bà Hai bà chủ lớn chỉ huy tất cã.
Đi chợ, chăm sóc đàn con dì Lan còn bé bỏng, thu gom lá khô vàng
thế củi … Tiếng " Mạ…Mạ " đám nhỏ vẫn gọi bà biến thành thân thuộc
gần gũi. Ông chủ đã phát nguyện nên ăn chay, nhưng bửa cơm luôn phải có món
xì dầu kho quẹo lại mà duy nhất dì Lan nấu rất vừa ý ông, nấu lúc hừng
sáng.
Có đồng tiền đến, mang theo nhiều đổi thay, ngôi nhà chứng
kiến trạng thái không yên nhiều hờn ghen của ông khi dì Lan vắng nhà. Có hôm,
ông thẫn thờ bắt ghế ngồi dưới vòm cổng trông ngóng nàng, ngồi chòm hỏm nhìn
cỏ dại mọc dưới chiếc am thờ Thần đất, ngồi bất động dưới bóng mát cây Vã.
Có đêm đông khách, khách ngồi khuya, kín trên các sập gỗ, trên
chiếc bàn chén tù chén tạc. Khách hàn huyên tán gẫu với nữ chủ quán xinh đẹp
ân cần.ở nhà ông đợi chờ ghen tức ra mặt, cau có ra lệnh cho con trai con gái
đi đón Dì về. Khi về đến nhà, ông lầm bầm ghen tức:
- Chắc có thằng nào đeo đuổi bà, hoặc ông Giáo lúc này thường
ghé quán, chắc mê mệt bà phải không? …
Nhưng dì luôn trong tư thế mẫu mực người phụ nữ
An Nam, không còn nhớ những gì đã qua, một thời khổ nạn đớn đau, từng bị vùi
dập gió mưa, Dì duy nhất nghĩ về chồng con trong định mệnh vô hình ,
chuyện gì sẽ làm , chuyện hàng quán ngày mai…
Tiền dần dà giúp ngôi nhà bớt rên la, vì đuợc nối tay nối chân,
nối kèo nối cột, chưa kể ngũ tạng gia bảo đang đuợc thu gom về. Ngôi nhà sáng
lên khi mặt trời mọc cuối sông, hòa quyện bóng đêm êm ả khi mặt trời chìm đầu
sông, trong sương mù giăng kín mọi
nơi.
Chiến tranh đến, chiến tranh đi, hòa bình tái hiện. Hận thù
và chết chóc, con nguời và sự vật cùng cảnh ngộ. Con nguời đã đến
đây, rồi có nguời ra đi biền biệt , góc phuơng trời xa, tái hiện những con
người mới. Ngôi nhà trong khu vuờn may ra còn đó, nhưng những nguời bạn ,những
ngôi nhà bạn gần đó, bằng chứng là những di tích cổ xưa vài trăm năm gây dựng
nay cũng tàn phai và xuất hiện nhà dáng hình mới. Nguời ta đổ lỗi do chiến
tranh, do đời người một thời khánh kiệt bán bất cứ thứ gì dù đó là bàn thờ, bộ
bát bửu …rồi do cái này cái nọ, do chính suy nghĩ hời hợt con người!
Ngôi
nhà đau lòng đưa tiễn ông chủ từ trần, vì cái tuổi già sức yếu trên tám mươi
trong cái Tết giá lạnh sau vài năm hòa bình, chứng kiến những tháng cuối đời
ông còn ghen tuông. Bạn trai đến thăm ông, ngôi nhà thường nghe ông tâm sự với
mấy đứa con" Tụi nó tới đây là để tán Dì tụi con, là yêu
thương Dì …" Giây phút lẫm cẫm ghen tuông gần cuối đời khiến dì Lan
không dám ra tiếp khách, trốn mặt dưới nhà bếp.
Phút lâm chung, ngôi nhà chứng kiến một người con gái xa lạ xinh
đẹp xuất hiện , ôm quan tài khóc hai tiếng " Ba ơi "
trong ngày tang lễ . Người con của cô Tâm hát ả đào xứ Nghệ quay lại khi đất
nuớc thống nhất. Đứa con lưu lạc có đuợc thời người cha còn làm việc ngoài
vùng xa đó, thời Tây còn cai trị.
Một năm sau, trong nỗi đau buồn, bà Hai bà vợ cã cũng ra đi theo
ông. Ngôi nhà đích thực cô quạnh sau ngày đó vì những đứa con trai, con gái
cũng tiếp tục rời xa nơi sinh ra mình, chúng đi mãi tận trời Tây. Vùng đất lạ
lùng, nhiều nghịch cảnh, người người thích ra đi ít khi chịu quay về để sống
cùng nó trọn đời! Cùng lắm là họ ghé thăm một vùng đất.
Những ngôi nhà xưa giống người, nhà như những di tích của
bao đời dòng họ tự nó cũng biến mất ra đi không ngày tái hiện. Nhà xưa đối
diện bên kia sông đuợc cấp cho ba hộ, một hộ một gian, mạnh ai cứ sống. Một
ngày nguời ta làm thịt, hạ xuống để xây 3 gian phố cho đẹp mắt.
Hàng trăm di tích nhà cổ xưa, một thời đuợc ghi dấu của bao
nhiêu nghệ nhân từ thợ chạm, thợ kép, thợ nề…qua vài trăm năm, tiềm ẩn một nền
văn hóa sâu thẵm trong đó, chịu không nỗi mưa gió, đua nhau bị phá bỏ bởi nguời
, bởi chính con người .
Một thời Đinh , Lê , Lý ,
Trần , Mạc , Trịnh …, khi hết chiến tranh, đời sau phá đời trước, trở
thành thông lệ lịch sử theo nhịp bước thời gian, rồi để mặc cho
tàn phai không còn ai chịu trách nhiệm gìn giữ…trông coi.
Một nguời không bao giờ chịu rời xa ngôi nhà, bảo vệ vun đắp
trăm thứ cho nhà chính là dì Lan.
Dì vẫn sống, vẫn ngày ngày dâng lễ trước chân dung nguời chồng
muôn thuở đặt trên khảm bằng gỗ mun. Tách cà phê mỗi sáng dâng lên, chén trà
, điếu thuốc, chém cơm trắng trước di ảnh, trước ánh mắt người khuất
bóng … trong hương trầm lan tõa gian nhà xưa. Bà tóc đã trắng, tâm sự hàn
huyên trước bàn thờ, kể bao chuyện đời với ông hôm nay và mai sau, với tất cã
tình yêu không bao giờ tàn phai, với người tình muôn thuở.
Nhà như là chứng nhân lặng lẽ bị cuốn hút trong vòng khói hương tôn nghiêm cô
quạnh, khói thơm ngào ngạt bốc lên từ lò trầm, khiến ngôi nhà xưa cố lần tìm
về số phận ngay chính mình, nhớ những ngày xưa cổ thiêng liêng đã rời xa, may
còn lại một chút di vật hiển hiện với cuộc nhân sinh!
Trong thế giới nhỏ yên bình khép kín, ngôi nhà lắng nghe nỗi niềm
Dì bày bỏ, nhắc lại cảnh sắc chuyện tình xưa với nỗi buồn thiên thu, sống lại
chuyện một thời sông nước lênh đênh , ẩn núp trên con thuyền trốn chạy với thằng Cu.
Nhớ lại mùi khói trắng lá khô vàng úa, một thời sa mù dằn vặt đớn đau
… giờ đây chỉ mong dốc hết tâm nguyện trông coi gìn giữ ngôi nhà xưa, vật gia
bảo … Tất cã như bước thời gian bao đời để lại , nơi chất
chứa bao nhiêu kỹ niệm , dấu ấn chuyện tình người, cứ đổi thay tiếp
diễn không ngừng.
Dì cầu nguyện " Mong ông an lành dưới chín suối
" . Hiếm hoi trông thấy Dì buớc chân ra khỏi ngõ. nhìn đời xuôi ngược chảy
trôi ./.
|
