Thư
Quán Bản Thảo chào đời vào tháng 9/2001, cùng năm và tháng với sự kiện khủng bố
911. Dịp này bọn khủng bố Hồi giáo Al-Qaeda đã cướp tổng cộng 4 máy bay: hai
chiếc đâm vào hai ngọn tháp đôi của Trung tâm Thương mại Thế giới ở thành phố
New York, chiếc máy bay thứ ba nhằm vào Ngũ Giác Đài ngay bên ngoài Washington
D.C., và chiếc máy bay thứ tư bị rơi trên một cánh đồng ở Pennsylvania. Sự kiện
này đã làm rúng động toàn thể nước Mỹ cũng như thế giới.
Tôi tin rằng Thư Quán Bản Thảo
(TQBT) cũng đã làm rúng động giới văn chương Việt Nam trong nước và hải ngoại
khi hai anh Trần Hoài Thư và Phạm Văn Nhàn đã ráng trụ và lèo lái tờ tạp chí này
trong suốt 17 năm qua để ngày một thêm khởi sắc và vẫn giữ được chủ trương từ
những ngày đầu. Từ bấy đến nay thoáng chốc đã 17 năm trôi qua và bây giờ TQBT đang
bước vào năm thứ 18.
Ngày ấy hai anh đã tập họp một số
thân hữu “cùng một lứa bên trời lận đận” để cho ra đời TQBT, mà trong số tháng
11/2001 có nhắc đến:
“Mục đích là giữ gìn và phổ biến
những sáng tác của bạn bè thân hữu và những người làm văn học nghệ thuật của
miền Nam trước 1975. Họ đã bị quên lãng. 25 năm qua, quá lâu, quá dài, để nói
một lời tạ lỗi và cám ơn của chúng tôi. Về những giữ gìn của họ, về khí phách
của họ, nhọc nhằn của họ, để văn chương miền Nam ngày nào không bị đồng hóa và
lai hóa.” (*)
Ngoài những thành quả của những năm
trước như đã giới thiệu các tạp chí văn học nghệ thuật cũng như các tác giả của
văn chương miền Nam trước năm 1975. Như các tạp chí Ý Thức, Trước Mặt, Bách
Khoa, Văn, Sáng Tạo, Khởi Hành, Trình Bầy, Hiện Đại, Nghệ Thuật, Mai, Văn Học,
Văn Hóa Nguyệt San, Tình Thương. Về các tác giả có thể kể: Y Uyên, Nguyễn Nghiệp
Nhượng, Nguyễn Bắc Sơn, Võ Hồng, Vũ Hữu Định, Hoài Khanh, Nguyễn Nho Sa Mạc,
Phan Nhự Thức, Từ Thế Mộng, Trần Dzạ Lữ, Lê Văn Trung, Khuất Đẩu, Thảo Trường,
Doãn Dân, Luân Hoán, Lâm Vị Thủy, Nguyễn Đức Sơn, Nguyễn Thị Thanh Sâm, Khoa Hữu,
Nh Tay Ngàn, Dương Nghiễm Mậu, Phạm Ngọc Lư, Phùng Thăng, Hoàng Ngọc Hiển…
Trong năm vừa qua, TQBT đã giới thiệu
thêm 4 tác giả: Lữ Quỳnh, Triều Sơn, Trần Hoài Thư và Cao Đông Khánh cùng tạp
chí Giữ Thơm Quê Mẹ. Đặc biệt là tác giả Triều Sơn cùng tác phẩm Nuôi Sẹo và tác
giả Cao Đông Khánh. Nhà văn Triều Sơn đã qua đời từ khi còn rất trẻ – 33 tuổi –
và tiểu thuyết Nuôi Sẹo của ông còn ở dạng bản thảo đã được đăng từng kỳ trên báo
Tình Thương (TT) của sinh viên Đại Học Y Khoa Saigon. Nhưng đăng chưa hết thì báo
TT đã bị đình bản và bản thảo duy nhất viết tay ấy nay đã bị thất lạc. Nhờ một
thân hữu giúp mượn 29 số báo TT từ thư viện đại học Cornell qua interloan
library mà TQBT đã đánh máy lại và giới thiệu được phần tác phẩm đã đi trên TT.
Còn nhà thơ Cao Đông Khánh đã mất từ năm 2000. Năm 2001 tạp chí Văn Học kêu gọi
bạn bè đóng góp bài vở để thực hiện số chủ đề “Tưởng Niệm Cao Đông Khánh” nhưng
không thành công. Với sự giúp đỡ của anh Tô Thẩm Huy cùng những thân hữu khác,
hai anh Trần Hoài Thư và Phạm Văn Nhàn đã thực hiện được một số báo kể là rất
"gai góc", như trường hợp số báo chủ đề về nữ sĩ Phùng Thăng. Còn
hạnh phúc nào hơn?
Nhắc đến TQBT, không thể không nhắc
tới chị Nguyễn Ngọc Yến, hiền thê của anh Trần Hoài Thư, người đã cùng anh lặn
lội đến những thư viện Cornelle và Yale của Hoa Kỳ để sưu tầm di sản văn chương
miền Nam đã bị ngọn lửa lịch sử oan khiên đốt sạch tại quê nhà.
Chỉ là yêu một bài văn
Mà tay chị lật một trang sử đời
Đến khi yêu dấu một người
Là yêu người của một thời chiến
chinh
Là bao gian khổ hy sinh
Chia ly, tù ngục, điêu linh, nhọc
nhằn
Là năm và tháng gian nan
Âm thầm, son sắt, tảo tần, thủy
chung
Nắng mưa bão tuyết chia cùng
Chị - người chiến hữu của Trần Hoài
Thư
(Lãm Thúy - Đau lòng lắm chị Yến
ơi!)
Hai bộ văn thơ miền Nam dày mấy ngàn
trang là hai bộ sách rất quý đã được giới trẻ trong nước dùng làm tài liệu để
viết những luận án về Văn chương miền Nam trước 1975. Chị cũng là người ngoài
việc nội trợ trong gia đình, đã giúp anh khâu bằng chỉ những cuốn sách dày cả
ngàn trang, phụ khiêng những thùng giấy, viết địa chỉ, bỏ sách báo vào phong
bì, dán tem... Một cánh tay mặt rất đắc lực của anh. Vậy mà sau cơn đột quỵ vào
cuối năm 2012, nghĩa là đã gần 6 năm, một mình anh phải cáng đáng mọi việc, từ
việc nhà, săn sóc và nấu ăn cho chị Yến cũng như lo cho TQBT.
Vậy mà em bỏ đi xa
Bỏ ngôi nhà, bỏ buồng thờ, đèn nhang
Em đi để nhận đoạn trường
Xe lăn định mệnh, chiếc giường
nghiệp oan
Hay là em chuộc giùm chồng
Như xưa Chúa đã chuộc giùm thế gian?
(Trích từ tập thơ VỊN VÀO LỤC BÁT của Trần
Hoài Thư
Thư Ấn Quán xuất bản, tháng 7-2017)
Năm vừa qua, sức khỏe của chị ngày
một xấu hơn. Đầu óc chị không còn minh mẫn như xưa. Nhưng may mắn là chị vẫn còn
nhận ra anh. Những món ăn anh nấu chị thích thì có khi bây giờ chị không đụng
tới. Thương lắm! Anh cứ phải lên mạng để tìm kiếm nấu những món ăn thích hợp
với khẩu vị của chị. Hôm nào chị ăn hết anh vui mừng như đứa trẻ được quà. Còn
những hôm chị không chịu ăn anh lại buồn rười rượi... Ngoài ra, bệnh Gout thỉnh
thoảng lại hành hạ khiến anh có khi không “lết” nổi. Vậy mà TQBT vẫn ra đều đều
cứ mỗi 2 hoặc 3 tháng. Chưa kể những cuốn văn thơ phụ bản anh làm giúp thân
hữu. Có thể nói tập thơ "Thu Hoang Đường" của Lê Văn Trung với bìa in
nổi tuyệt đẹp, ai cũng phải trầm trồ.
Anh Phạm văn Nhàn cũng thế. Anh bị
đau chân và hiện giờ cũng đang chăm sóc chị Thu, vợ anh, bị bệnh.
Tình cảnh của hai người trụ cột như
thế nên TQBT còn sống được đến hôm nay là một phép mầu.
Cầu mong mọi sự an lành sẽ đến với
hai anh cùng hai chị để hai anh có thể tiếp tục con đường mà hai anh đã chọn. Mong
TQBT sẽ mãi là một mái nhà để anh em cầm bút chia sẻ những sáng tác mới, là nơi
gìn giữ di sản văn chương miền Nam và luôn được bạn đọc yêu thương, ủng hộ.
Trần
thị Nguyệt Mai
12.8.2018
(*) trích từ tạp bút “Có một thời như
vậy” của Cao Vị Khanh
----
Kính viếng hương linh nhà thơ Phạm
văn Bình *
Giờ anh đã đi thật xa
Mười hai tháng, chẳng tháng nào còn
anh
Ngày ấy từ thuở chiến tranh
Bốn vùng chiến thuật bước chân chẳng
ngừng
Anh đi gìn giữ quê hương
Cho hoa tự do nở trên đường thắm tươi
Một ngày vật đổi sao dời
Anh vào tù gánh nặng đời gian nan
Qua rồi khổ ải lầm than
Đến vùng đất mới ủi an tuổi già
Giờ thì anh đã thật xa
Mong anh yên nghỉ hiền hòa trời mây…
Trần
thị Nguyệt Mai
12.8.2018
(*) Tác giả bài thơ “Mười hai tháng
anh đi”
Bìa Thư Quán Bản Thảo số 81, tháng 9.2018