Cũng may còn có mơi này, photo by Phạm Cao Hoàng, Scibilia, 10.5.2018
mười năm và mười mùa đông
trong hơi thở có hương nồng em trao
có tình em rất ngọt ngào
trong veo như giọt sương đèo Prenn
nồng nàn như đêm Lâm Viên
như Đà Lạt với lời nguyền năm xưa
tôi và em vẫn đi về
trên con đường có nhiều hoa dã quỳ
có hò hẹn thuở tình si
có gian nan có nhiều khi rất buồn
mười năm và mười mùa đông
người thi sĩ ấy không còn làm thơ
còn chăng là tiếng ngựa thồ
thở khi lên dốc bụi mờ mịt bay
còn chăng là hai bàn tay
đã chai sạm với tháng ngày gian nan
còn chăng là mây lang thang
trên đồi gió hú bạt ngàn rừng thông
còn chăng là đêm mênh mông
người ngồi nhớ một dòng sông cạn rồi
(Người Thi Sĩ Ấy Không Còn Làm Thơ)
1985
PHẠM
CAO HOÀNG
“mười năm và mười mùa đông/người thi sĩ ấy
không còn làm thơ”, cặp lục bát này gợi lên điều gì, muốn nói lên điều gì,
truyền đi thông điệp gì? Không còn làm thơ! Người thi sĩ ấy không còn làm thơ!
Đây là một câu thơ cung cấp một thông tin giản dị nhưng không bình thường. Giả
như nói, người nông dân ấy không còn cày ruộng, người thợ nề ấy không còn xây
nhà, người vũ nữ ấy không còn đến vũ trường…thì đó là những thông tin bình thường,
như chuyện thường ngày. Nhưng khi nói, nhà văn ấy không còn viết nữa, nhà thơ
kia không còn làm thơ nữa, người nhạc sĩ kia không còn sáng tác âm nhạc nữa…thì
tuy cũng là những thông tin bình thường nhưng chứa đựng biết bao nỗi niềm. “Tôi
không còn viết được nữa!” là một câu nói quặn lòng. Với người cầm bút, không được
viết nó đau đớn lắm. Với thi sĩ, không được làm thơ nó thao thiết, khắc khoải
khôn nguôi. Với những nghệ sĩ đã từng biết thế nào là hạnh phúc của tự do sáng
tạo thì việc tắc nghẽn sáng tác còn đau đớn, khắc khoải bội phần. Nó trăn trở đến
vật vã! Nó khắc khoải đến thổn thức! Nó như con ngựa thồ mệt đến muốn đứt hơi,
thở bụi mờ mịt khi lên dốc.Còn chăng là tiếng ngựa thồ/thở khi lên dốc bụi mờ mịt
bay. Người thi sĩ chẳng còn gì để làm hành trang ngoài đôi bàn tay chai sạm.
Đưa đôi bàn tay chai sạm với tháng ngày gian nan ấy để mà đỡ một đám mây đang
lang thang trên đồi gió hú bạt ngàn rừng thông, trái tim người thi sĩ đã từng
tê buốt đến mức nào! Còn chăng là đôi bàn ta/đã chai sạm với tháng ngày gian
nan/còn chăng là mây lang thang/trên đồi gió hú bạt ngàn rưng thông. Rồi còn
đêm mênh mông, người ngồi với trái tim tê buốt mà nhớ một dòng sông cạn rồi.Còn
chăng là đêm mênh mông/người ngồi nhớ một dòng sông cạn rồi. Dòng sông cạn mà
máu lệ thì như chực ứa ra…
Đem
thơ ra diễn giải là điều chẳng nên, nhưng cứ để trong lòng thì nó ấm ức, bắt buộc
phải nói ra. Thi sĩ Thanh Tâm Tuyền cũng đã từng tự vấn: “Tới lúc tôi phải viết
như không có gì đã xảy ra, như không có gì biến đổi.” Sau một thời gian ông lại
tiếp tục tự vấn, lần này có phần khắc khoải: “Và bây giờ tôi tự nhủ ‘Đến lúc
nào tôi có thể có được điều như vây? Để có thể viết trở lại.” Thực tế cay nghiệt của cuộc sống cho thấy,
nguồn lực sáng tạo một khi đã bị bóp chết, sẽ không bao giờ quay lại. Một đi là
mãi mãi phân lìa…
Thi
sĩ Bùi Giáng đã từng viết về việc thưởng ngoạn thi ca, đại ý, gặp được một bài
thơ hay như gặp gỡ một mỹ nhân, kẻ hào hoa phong tình nên làm thơ tặng nàng,
không “bình” về vẻ đẹp của nàng. Huống chi bình thơ là dập tắt ba đào, là khép
lại chân trời mây trắng. Tôi không làm được thơ, cho phép tôi mượn thơ của Lê Văn Trung, để tặng Phạm Cao Hoàng:
Ta về tay níu hoài khung cửa
Gọi xót xa từng nỗi nhớ quên
Gọi những lòng đi không trở lại
Gọi những tình xuân đã úa vàng.
Em giạt về đâu cơn bão dữ
Có biết ta rã cuộc kiếm tìm
Ai đã biến ta thành kẻ lạ
Giữa trái tim người rỉ máu đen
Ta về tay níu lòng hư ảo
Hụt giữa bờ đau giấc mộng người
Hụt giữa trăm năm mùa trăng vỡ
Hụt giữa đời nhau quá ngậm ngùi
Ta về như cánh chim bay lạc
Đậu xuống vườn xưa lạnh tiếng kêu
Ai bắt đời chim quên giọng hát
Lời chim rịn máu đỏ mây chiều.
Ta gọi mà không thành tiếng gọi
Lời ta chìm nghẹn ở trong long
(Ai cướp đời ta cả tiếng nói)
Ta về đây vườn trống nhà không.
Ta về! Ta níu ta! Một bong
Nghe gió oan khiên thổi buốt lòng
Đời nhau? Còn chỉ từng con sóng
Vỗ mãi về đâu những tiếc thương
Ta vuốt ve từng ngọn cỏ khô
Từng viên sỏi vụn, tự bao giờ
Lòng ta cũng cháy theo mùa hạn
Cõi người đã khát những cơn mưa.
Lòng ta cũng cháy theo mùa hạn
Đất nẻ sâu hằn những nếp nhăn
Ai vắt khô rồi dòng suối cạn
Và vắt đời khô giọt lệ bầm.
(Đợi chờ đến cuối cuộc tang thương)
LÊ
VĂN TRUNG
Có vẻ
như cả hai thi nhân cùng nhớ về một dòng sông đã cạn nguồn. Lê Văn Trung cất
lên một tiếng than thắt ruột: “Ai vắt khô rồi dòng suối cạn/và vắt đời khô giọt
lệ bầm.” Phạm Cao Hoàng êm đềm mà tê buốt:
“Còn chăng là đêm mênh mông/người ngồi nhớ một dòng sông cạn rồi”.
Những
dòng suối, dòng sông đã cạn khô ấy bày ra dưới đáy những đất cát, đá sỏi…Mà nào
chỉ có cát sỏi, bên dưới lớp cát bụi tro tàn ấy như còn chất chứa những giọt lệ
bầm và một câu hỏi xé lòng: “NGƯỜI THI SĨ ẤY CÓ CÒN LÀM THƠ?”
NGUYỄN
ÂU HỒNG
Nguồn: Phố Văn Blog, 10.5.2018