Nhiều
năm trước, khi đọc bài thơ TA VỀ của Tô Thùy Yên, tôi đã ngẫu hứng ghi vào sổ
tay mấy dòng cảm nhận:
Tôi
muốn trải lòng cùng vô hạn
Cám
ơn anh, cảm tạ trời xanh
Chỉ
sợ hồn tôi đây hữu hạn
Đành
không thấu được hết thơ anh
Nhiều
năm sau, khi đọc bài thơ ĐỢI CHỜ ĐẾN CUỐI CUỘC TANG THƯƠNG, tôi phải dừng lại
nhiều lần, ngồi nhìn ra cửa sổ, nước mắt nửa muốn buông rơi nửa muốn ngưng đọng,
rồi mở máy gõ như điên như khùng vì bị một sự thúc giục mãnh liệt không cưỡng lại
được. Tôi cứ gõ, tưởng là đi tới, chừng đọc lại mới hay mình quay lui, lùi lại
tìm bài TA VỀ để có bạn đồng hành:
Ta về
như tứ thơ xiêu tán
Trong
cõi hoang đường trắng lãng quên
Nhà
cũ mừng còn nguyên mái, vách
Nhện
giăng, khói ám, mối xông nền
(Ta
Về - Tô Thùy Yên)
Tình
cảnh của Lê Văn Trung còn hẩm hiu hơn:
Ta về
ghé lại gian nhà cũ
Ngõ
vắng, dây bìm chen lối vào
Nền
gạch xám khô, tường mốc thẫm
Cây
khế tàn bông rụng đớn đau
Cánh
cửa mười năm còn để mở
Đìu
hiu như mỏi cuộc mong chờ
Ta
bước ngại ngần, xiêu bóng đổ
Run
run thềm tối nhện giăng mờ
(Đợi
chờ đến cuối cuộc tang thương - Lê Văn Trung)
Cả
hai cùng thấy mình như bóng chim:
Ta về
như bóng chim qua trễ
Cho
vội vàng thêm gió cuối mùa
Ai đứng
trông vời mây nước đó
Ngàn
năm râu tóc bạc phơ phơ
(Ta
Về - Tô Thùy Yên)
Ta về
như cánh chim bay lạc
Đậu
xuống vườn xưa lạnh tiếng kêu
Ai bắt
đời chim quên giọng hót
Lời
chim rịn máu đỏ mây chiều
(Đợi
chờ đến cuối cuộc tang thương - Lê văn Trung)
Cùng
như vượn cổ sơ, như vượn lẻ đầu non:
Vĩnh
biệt ta-mười-năm chết dấp
Chốn
rừng thiêng im tiếng nghìn thu
Mười
năm mặt sạm soi khe nước
Ta
hóa thân thành vượn cổ sơ
(Ta
Về - Tô Thùy Yên)
Thôi
chẵng còn gì, xin gửi lại
Ta
như con vượn lẻ đầu non
Gửi
xuống trần gian cơn hú dại
Tiếng
đau vang lạnh cuối phương ngàn
(Đợi
chờ đến cuối cuộc tang thương - Lê Văn Trung)
Có
chuyện này, theo như anh Đinh Thành Tiên kể, dò lan suốt mười ba năm vắng chủ,
chỉ sống lắt lay, năm anh từ trại tù cải tạo về, hoa bỗng bừng nở:
Ta về
cúi mái đầu sương điểm
Nghe
nặng từ tâm lượng đất trời
Cảm
ơn hoa đã vì ta nở
Thế
giới vui từ nỗi lẻ loi
(Ta
Về - Tô Thùy Yên)
Lê
Văn Trung cũng có nói đến nhành lan, nhưng là lan úa, ở phân khúc hai.
Máu
xương nào cũng máu xương thôi:
Ta về
như hạt sương trên cỏ
Kết
tụ sầu nhân thế chuyển dời
Bé bỏng
cũng thì sinh, dị, diệt
Tội
tình chi lắm nữa người ơi
(Ta
Về - Tô Thùy Yên)
Ta về
như lá khô vừa rụng
Thương
nhớ màu xanh buổi thiếu thời
Ai
ném đời ta qua biển sóng
Máu
xương nào cũng máu xương thôi
(Đợi
chờ đến cuối cuộc tang thương - Lê Văn Trung)
Cả
hai cùng thấy mình như bóng ma:
Ta về
như bóng ma hờn tủi
Lục
lại thời gian kiếm chính mình
Ta
nhặt mà thương từng phế liệu
Như
từng hài cốt sắp vô danh
(Ta
Về - Tô Thùy Yên)
Bóng
ta đổ xuống bên hiên vắng
Như
bóng ma về khóc đớn đau
Thôi
hãy vì nhau mà gắng đợi
Một
ngày thăm thẳm của mai sai
(Đợi
chờ đến cuối cuộc tang thương - Lê Văn Trung)
Khi
về, cùng dừng bên cánh cửa, nhưng mỗi người mỗi cảnh:
Ta gọi
thời gian sau cánh cửa
Nỗi
mừng giàn giụa mắt ai sâu
Ta
nghe như máu ân tình chảy
Tự
kiếp xưa nào tưởng lạc nhau
Ta về
dẫu phải đi chân đất
Khắp
thế gian này để gặp em
Đau
khổ riêng gì nơi gió cát
Thềm
nhà bụi chuối thức thâu đêm
(Ta
Về - Tô Thùy Yên)
Tới
đây Lê Văn Trung dường như tách ra, úa vàng, quặn lòng vì lạc mất đời nhau:
Ta về
tay níu hoài khung cửa
Gọi
xót xa từng nỗi nhớ quên
Gọi
những lòng đi không trở lại
Gọi
những tình xanh đã úa vàng
Ta gọi
mà không thành tiếng gọi
Lời
ta chìm nghẹn ở trong lòng
(Ai
cướp đới ta cả tiếng nói)
Ta về
đây vườn trống nhà không
Muốn
hỏi mà nghe lòng se quặn
Bạn
bè, thân quyến , vợ con đâu?
Cơn
gió độc nào xô đuổi tới
Trăm
năm đành lạc mất đời nhau
Em
giạt về đâu ? Cơn bão dữ
Có
biết ta rã cuộc kiếm tìm
Ai
đã biến ta thành kẻ lạ
Giữa
trái tim người rỉ máu đen
(Đợi
chờ đến cuối cuộc tang thương - Lê Văn Trung)
Tuy
tình cảnh có khác nhau nhưng cả hai cùng mơ một giấc mơ về một ngày mai yên
bình:
Ta về
khai giải bùa thiêng yểm
Thức
dậy đi nào, gỗ đá ơi
Hãy
kể lại mười năm chuyện cũ
Một
lần kể lại để rồi thôi
Tưởng
tượng nhà nhà đang mở cửa
Làng
ta ngựa đá đã qua sông
Người
đi như cá theo con nước
Trống
ngũ liên nôn nả gióng mừng
Ta về
như lá rơi về cội
Bếp
lửa nhân quần ấm tối nay
Chút
rượu hồng đây xin rưới xuống
Giải
oan cho cuộc biển dâu này
(Ta
Về - Tô Thùy Yên)
Thôi
hãy vì nhau xin gắng đợi
Dù đời
ta cuối bải đầu ghềnh
Sẽ
có ngày bên gian nhà cũ
Ta
ngồi kể chuyện dưới sao đêm
Ong
bướm xôn xao mừng lễ cưới
Chúc
phúc ta nên đời vợ chồng
Ta
hôn lên mắt ngời khát vọng
Quên
chuyện mười năm cũ nát lòng
Thôi
hãy vì nhau mà giữ lại
Chút
tàn tro : bí tích nhiệm màu
Một
mai dựng lại thiên đường mới
Trời
đất muôn loài thương mến nhau
(Đợi
chờ đến cuối cuộc tang thương - Lê Văn Trung)
Với
TA VỀ, Tô Thùy Yên như cánh hạc vàng bay lướt qua trần gian:
Ta về
như hạc vàng thương nhớ
Một
thủa trần gian bay lướt qua
Ta
tiếc đời ta sao hữu hạn
Đành
không trải hết được lòng ta
Với
ĐỢI CHỜ ĐẾN CUỐI CUỘC TANG THƯƠNG, Lê Văn Trung không lướt qua trần gian, thi
sĩ từ đâu ở cuối chân trời bay về cam chịu thống khổ và đợi chờ:
Rồi
cõi lòng em sẽ bừng nở
Một
màu hoa rất đổi dị thường
Cánh
cửa đời ta còn để mở
Đợi
chờ đến cuối cuộc tang thương.
Nếu
Lê Văn Trung dừng lại ở đây thì dù có bạo gan cách mấy, tôi cũng không dám có ý
nghĩ đem gán vào đầu đề bài thơ hai chữ TA VỀ. Nhưng ông đã đi tiếp:
Ta về
tay níu hoài khung cửa
Gọi
xót xa từng nỗi nhớ quên
Gọi
những lòng đi không trở lại
Gọi
những tình xanh đã úa vàng
Ta về
tay níu niềm hoang phế
Thương
vách tường rêu lạnh nỗi niềm
Hỡi
em nhan sắc chìm dâu bể
Hỡi
ta nghìn dặm những lênh đênh
Ta về
tay níu lòng hư ảo
Hụt
giữa bờ đau giấc mộng người
Hụt
giữa trăm năm mùa trăng vỡ
Hụt
giữa đời nhau quá ngậm ngùi
Ta về
tay níu nhành lan úa
Thương
tóc đêm rằm lộng phấn hương
Chừ
biết tìm đâu hồn nhung lụa
Một
thuở tình mây áo nguyệt vàng
Ta về
? Ta níu ta ! Một bóng
Nghe
gió oan khiên thổi buốt lòng
Đời
nhau ? Còn chỉ từng con sóng
Vỗ
mãi về đâu những tiếc thương !
Có vẻ
như ông bị thúc giục phải đi tiếp, ông nhồi liên tục năm khổ thơ khởi đầu bằng
hai chữ TA VỀ. Ông nả pháo cấp tập không chút thương xót. Ông xô người đọc vào
cuồng phong bão tố không chút nương tay. Hụt hơi ư? Cho hụt hơi chết luôn: Hụt
giữa bờ đau giấc mộng người, hụt giữa trăm năm mùa trăng vỡ, hụt giữa đời nhau
quá ngậm ngùi. Đời nhau ư? Đời nhau? Còn chỉ từng con sóng, vỗ mãi về đâu những
tiếc thương.
Bản
thân tôi cũng bị buộc phải viết tiếp. Mà nào có viết gì đâu? Chẳng qua chỉ là một
chút mánh khóe để mời bạn đọc đến với thơ Lê Văn Trung. Chỉ ghé qua rồi đi, rồi
lang thang, có dính chút gì trên tà áo, có vướng chút gì trên tóc mây, có quặn
lòng không nào ai biết, trời đất rộng tình nào ai hay! Chỉ cần ghé qua rồi đi,
bỏ mặc ông ở đó một mình mà ĐỢI CHỜ ĐẾN CUỐI CUỘC TANG THƯƠNG! Ông bị bệnh tim,
nhưng đã qua khỏi. Trước kia cũng như bây giờ, ông và thơ như giọt sương rơi đọng
trên đầu ngọn cỏ, lấp lánh trong buổi sớm mai rồi khi nắng lên, một phần bốc
hơi theo gió thổi mà tan vào mây khói quê nhà, phần còn lại tan chảy theo lá cỏ
mà ngấm vào đất mẹ, ngấm vào lòng xứ sở. Đầm huyết lệ! Ngời khát vọng!
3-2018
NGUYỄN
ÂU HỒNG