Từ khi ông được thăng lên chức ông nội, ông mới hiểu đó là
một phần thưởng ưu hạng mà thượng đế dành cho một đời người lúc về chiều. Món
quà ấy đến lúc vợ chồng ông phải thui thủi trong căn nhà trống trải, đôi khi nỗi
buồn hiu quạnh như rưng rưng trên những nhánh cây phong, cây sồi, mà lá mỗi năm
lại xanh đó, vàng đó, úa héo đó, khi mà cảnh vật như héo hắt đến não nề. Nó có
mặt khi mà ông gậm nhấm được thế nào là tuổi xế, tuổi già, tuổi về hưu, tuổi
lão. Khi mà bốn bức tường trắng soi bóng ông mỗi ngày, trong khi cái kim đồng hồ
như lưỡi hái tàn bạo cắt bỏ đi không thương xót những phần sinh động của đời. Mắt
đã loá, trí nhớ đã mòn, tóc đã bạc, da đã nhăn. Nó đến khi hơi thở đã hụt, và
có những nỗi u hoài man mác khi ông nhìn trời đất, hay chạnh lòng khi nhìn một
nghĩa trang xếp hàng những ngôi mộ bên đường hay đọc những tin cáo phó, phân ưu
trên các báo.
Phải. Đó là tin mừng. Vợ con sinh rồi. Tại bệnh
viện X. Số phòng. Chỉ một cái tin đánh lên từ xa vào nửa đêm từ thằng con
là như một tín hiệu kỳ diệu. Để ông bà phải hối hả lên xe, và lên đường giữa
đêm khuya với tất cả sự náo nức.
Náo nức đến độ ông quên nghiên cứu bản đồ về địa điểm phải
đến, nơi mà đứa bé mà ông gọi là cháu nội, mở mắt chào đời. Ông cũng quên mang
cả áo lạnh. Còn phần bà, thì hối thúc ông không kém. Bên tai ông bây giờ chỉ
vang vọng hai tiếng rất yêu dấu. Cháu nội. Hai tiếng lạ lẩm, bây giờ trở
thành quen thuộc. Cháu nội. Phần quà quí báu đến với đời người có phải để
làm sưởi lại những ngày tháng quạnh hiu ? Cháu nội. Với quả đất này,
thêm một con người nữa góp mặt vào cõi nhân sinh đông đúc, và với đất nước này
có thêm một công dân, với giòng tộc ông, hay nói riêng, với cái gia đình tị nạn
này sau hai mươi lăm năm ở xứ người, nó là cái chồi để từ đó nó đâm nhánh
toả cành xum xuê hoa trái. Cháu nội. Cám ơn thằng cháu vì nhờ nó mà ông
bà mới có được niềm vui hân hoan trong bóng xế chắc chắn là không vui. Thật vậy,
có ai dám nghĩ đến cảnh cô liêu của người già phải chạm trán nhất là người ấy
có một quê nhà phải bỏ mà đi. Có ai dám nghĩ về những bước gậy trúc khấp khểnh,
và một mặt trời đỏ ối trên hàng cây thánh giá. Cháu nội. Hay là một bông
hoa quí mà tuổi già được nhận từ đời trong khi thân cây đã sắp hết nhựa ?
Trong cõi đêm dày sương mù có hai kẻ đang cố gắng tìm đường
qua tiểu bang lân cận. Mắt ông kém, nhưng chân ông đạp mạnh ga. Bà luôn luôn cảnh
cáo về cái kim vận tốc đã vượt xa giới hạn. Những chiếc xe chạy muộn màng, mờ ẩn
hai ngọn đèn pha khi xe lên cao. Những cửa nạp tiền mãi lộ (toll) chắn lối.
Ném đồng tiền vào chiếc rỗ lưới sắt, và lại rồ máy nhấn ga. Có khi qua vùng
núi, sương che phủ đến ngợp thở, mà sao ông vẫn quên đi nỗi mệt nhọc hay cơn buồn
ngủ, để lòng cứ bôi hồi nôn nao. Và khi trả chặng cuối cùng, ông hỏi người thu
tiền về thị trấn mà ông đang tìm đến. Bà ta sốt sắng chỉ vẽ, và khi ông kể là
ông đi thăm cháu nội đầu của ông, là bà ta reo lên: Congratulations! để
chia xẻ niềm vui với ông. Vâng, cám ơn bà. Và cảm ơn cuộc đời. Cuộc đời đã dâng
tặng biết bao niềm vui kỳ diệu. Có điều là mình không biết đón nhận đó thôi,
phài không thưa bà. Tôi biết là nửa đêm này, có một cặp vợ chồng trẻ đang ngất
ngây vì có đứa con đầu lòng, thì cũng có một đôi vợ chồng già đang vui mừng quá
độ vì có đứa cháu đầu tiên. Khi lửa sắp nguội tàn thì vẫn có ngọn lửa khác cháy
lên. Khi sự sống sắp khô héo thì vẫn còn sự sống khác tiếp trợ. Phải vậy không,
thưa bà?
Đêm lăn đều trên bốn bánh xe. Những con đường vắng xe
thưa thớt. Những ngôi nhà bên đường đóng cửa. Thị trấn đã chìm trong giấc ngủ
say. Chỉ có một tiệm fast food còn mở cửa. Ông ghé hỏi thăm đường. Người bán
hàng ân cần chỉ dẫn.Ông ta lại lo lắng hỏi: "Bộ ông bà có chuyện gì
emergency mà hỏi bệnh viện ?" "Không, chúng tôi đến thăm cháu chúng
tôi mới chào đời." Người đàn ông đưa tay bắt:
"Congratulations!:".
Congratulations! Chúc mừng !". Từ người thu tiền mãi
lộ đến người bán hàng đêm. Và có lẽ, khi nghe tin này, không một ai lại không
chia vui dùm ông bà. Ông theo hướng chỉ, chạy chậm để tìm tên đường. Và bên cạnh
ông, bà reo lên. Bệnh viện đây rồi. Xe vào parking trống trải. Dễ chừng hai giờ
sáng. Người nữ y tá trực sau khi nghe ông giải thích lý do, cũng buông lời chúc
tụng. Congratulations ! Rồi ông bà lên thang máy. Ở đây, người nữ hộ sinh hướng
dẫn ông bà vào phòng nghỉ hộ sản. Cậu con trai xem như con chim trống, đứng đấy,
không biết làm gì. Cô dâu gương mặt rạng rở niềm vui. Chúc mừng một đôi vợ chồng
được lên ngôi vị là cha mẹ. Bé nằm trong nôi, được quấn trong chăn chỉ chừa mặt
đỏ hỏn. Chúc mừng vợ chồng hai con...Bà nói. Ông áp mặt vào cháu ông. Miệng bé
khẻ mở. Ông bỗng nghe lòng thật ấm áp vô cùng. Một nỗi ấm áp khó có thể diễn tả.
Sự mầu nhiệm kỳ diệu của cuộc sống là đây. Bắt đầu là một
hài nhi đỏ hỏn, đôi mắt nhắm nghiền. Ông nắm bàn tay của nó. Ông bồng nó vào
lòng. Nhỏ bé trong vòng ôm, ông áp mũi lên đầu, ông khe khẻ hát ru.
Bắt đầu từ đó, hai vợ chồng ông có thêm niềm vui mới. Những
niềm vui nho nhỏ mỗi ngày mỗi nẩy nở, như những giọt nắng lóng lánh trong cảnh
cô tịch của tuổi già. Ngày ngày bà gọi điện thoại để hỏi thăm về đứa cháu. Hàng
ngày ông bà nhận được những tin tức báo cáo về nhân vật mà ông phong là
"thống soái tý hon". Và cứ một hay hai tuần, ông bà đều lái xe trên
ba tiếng đồng hồ để thêm một lần bồng ẩm, nưng niu đứa cháu nội của mình.
oOo
Khi ông bà đến nhà, nhấn chuông, và khi cửa trong mở ra,
thì gương mặt thằng cháu nội hơn một tuổi của ông bà hiện ra sau tấm kính. Trước
hết là vẽ ngạc nhiên của nó qua cái nhìn đăm đăm chẳng hiếu khách tí nào. Có lẽ
nó ngạc nhiên vì sự có mặt của hai người, lâu lâu lại cùng nhau xuất hiện. Có lẽ
nó chưa đủ trí khôn để phân biệt thế nào là sự gần gũi ruột thịt ngoài bố mẹ của
nó. Đôi mắt đen láy của nó hết rảo nhìn ông rồi đến bà, có vẽ lạnh lùng, chẳng
có dấu hiệu gì mừng rở cùng hai kẻ lạ. Chỉ có ông bà thì như hai cơn gió lốc.
Ông đòi bồng, bà đòi ẩm. Ông hôn lên đầu, bà hôn lên chân. Ông cắn lên bàn tay,
bà hít hà má. Thằng bé lại càng mở mắt lớn. Có lẽ nó phải khóc thét lên vì khi
không có hai kẻ vồ chụp nó như con mồi. Nhưng nó bắt đầu nhoẻn nụ cười. Bây giờ
nó mới tỏ vẽ thân thiện. Nó cười khanh khách khi ông áp mặt ông vào ngực nó.
Đôi mắt sáng làm gương mặt nó càng rực rở. Bây giờ ông mới để ý đến những sợi
tóc loe hoe tuần trước nay đã trở nên rậm hơn, dầy hơn. Nó ngẩng đầu nhìn ông
như một quan tòa. Một bàn tay sờ lên đầu tóc ông và và bàn tay kia đã vội vàng
chụp lấy cặp kính lão. Có tiếng mẹ nó cảnh cáo: "Coi chừng cái kính của
ba". Ông hốt hoảng giữ chiếc kính khỏi rớt. Mẹ nó lại cảnh
cáo:" Chiếc kính của ba nó cũng bị nó làm hư gọng rồi. Nó hư lắm, gặp cái
gì cũng phá.." Ông hôn lên đầu tóc của cháu mình. " Nhiệm vụ của cháu
tôi là phá. Ai bảo các người không chịu gìn giữ.. Phải không con?" Rồi ông
lại ôm xiết nó. Ông nghe một nỗi yêu dấu ruột rà trong vòng tay của ông. Như thể
là một phần người của nó chuyền vào người ông. Mùi sửa vẫn còn thơm thơm. Ông
xiết mạnh đến độ thằng bé phải vùng vẩy, cục cựa tay chân, mặt đỏ gừ. Ôi cái mặt
bầu bỉnh, những sợi tóc loe hoe, những ngón tay bé tí, mủm mỉm. Chiếc miệng lộ
mấy răng cửa. Chiếc tả nổi phồng ở đáy quần. Đôi mắt đen lay láy. Ông cắn khẻ
vào tay chân nó. Ông áp mặt vào lòng nó, đứa qua đưa lại giả vờ thụt lét. Nó nhắm
mắt cười có vẽ thích chí. Sau đó nó lại nhìn ông. Bàn tay lại cố giựt lấy
chiếc kính. Hình như nó xem chíêc kính là một thứ đồ chơi cũng nên.
Thằng bé không chịu ông đứng yên một chỗ. Nó bắt đầu vặn
mình, hai chân đạp. Có lẽ nó không cần biết về cảm xúc của ông nội của nó. Ông
tuân phục, bồng đi khắp phòng. Tới cửa kính, ông dừng lại. Thằng bé trao đôi mắt
nhìn ra ngoài sân. Trời nắng. Mây màu xanh nhạt. Bải cỏ xanh. Hàng xe đậu dọc
theo lề đường. Hai đứa bé Mỹ đang đạp xe đạp trên lối đi dành cho bộ hành.Ông
thầm thì bên tai nó: Mau lớn lên để ông mua xe cho con đạp nhé.
Đến một lúc nào đó, hai tay ông cảm thấy rả. Ông
trao lại cho vợ ông. Và thằng bé lại thêm một lần đổi chủ. Có lẽ nó quá chán với
cảnh kẻ bồng người ẳm này, nên nó bắt đầu phản kháng. Hành động phản kháng này
được biểu lộ qua hai chân chùi xuống, thân mình vùng vẩy. Nó muốn được tự do.
Nó tụt xuống nhanh, đến nỗi bà nội của nó phải bó tay chịu thua. Không biết nó
học ở đâu hành động phản kháng qua đường lối tích cực này. Không khóc, không nằm
vạ, mà vùng vẫy rồi trườn cả thân hình như trăn xuống đất. Không ai có thể cản
nó khi nó muốn. Và khi đôi chân vừa chạm xuống đất là nó bước như chạy. Đôi
chân chưa vững, bước thấp bước cao, có lúc như thể hụt hẩng, thân hình như mất
thăng bằng, khiến ông bà phải hoảng hốt, đưa tay đở. Ông ở góc phòng, bà ở đầu
phòng. Và thằng bé thì cứ bước như bước vào chỗ không người. A, nó đến kệ sách
của bố nó. Những cuốn sách dày cộm, bìa bọc giấy láng, người lớn cầm thấy nặng,
vậy mà nó lại dám bỏ bàn tay nhỏ bé kia mà tìm cách lôi xuống. Không được, cậu
quay sang mấy cái CD, rồi đổi hướng nhắm vào dàn máy stereo. Tội tình cho dàn
máy hát tối tân, bị vá chùm vá đụp bởi băng keo, để đề phòng cậu bỏ tay vào lỗ
điện nguy hiểm. Ông nhào đến, lái cậu sang mục tiêu khác. Ông bồng cậu bỏ lên
sopha. May ra cậu ngồi yên một lúc. Quả vậy, cậu thích chỗ mới này. Hai chân duổi
ra. Mắt nhìn ông lung linh, miệng cười vui. Ông giả bộ làm chó, sủa gâu gâu. Cậu
khoái lắm, cười thành tiếng. Được thể ông càng sủa nhiều hơn. Càng đóng vai một
cách điệu nghệ hơn. Có nghĩa là ông nhăn mặt lè lưỡi, bò, sủa. Tất cả cho thằng
cháu một tuổi của ông. Tất cả vì nó, để thấy mặt nó hớn hở, đôi mắt rực sáng,
chiếc miệng nở nụ cười lộ mấy cái răng cửa mới mọc. Ông không cần nhân vị, nhân
bản gì ráo. Ông là một thí sinh để cháu ông chấm điểm. Nhưng sau đó, chưa đầy
hai, ba phút, ông bị loại. Có nghĩa là nó chẳng còn hứng thú gì đến tài năng điệu
bộ mà ông nội của nó thủ vai. Nó bắt đầu tuột xuống sofa. Không phải tuột từ từ
cho đến khi hai chân chạm lấy nền. Mà ngược lại, chân chưa chạm thì đã để cả
thân hình rơi xuống như nhảy không cần dù. Nó ngã lăn ra trên nền thảm, miệng mếu.
Vợ ông vội bồng nó, vừa dỗ vừa nói: "Này, để bà đập cái nền nhà này đã làm
cháu bà đau, này bà đánh rồi... Thằng bé ngưng khóc, lại trao đôi mắt ngơ ngác
nhìn. Rồi lại đòi xuống. Rồi lại chạy, hai chân mới tập bước, chưa vững,
ngã nghiêng như kẻ say rượu. Rồi ông lại chạy theo, lúc trái lúc phải lúc chặn
đầu chặn đuôi. Có khi ông hết hồn vì thấy nó cứ đâm đầu vào bàn ghế hay cạnh tường
nhà. Nhưng nó tài tình hảm kịp bước chân, rồi quay hướng khác tiếp tục.
Ông
lại nghĩ ra cách quyến dụ thằng bé để nó quên đi cái lối chạy như kẻ say rượu
này. Ông đã mệt rồi. Ông mới hiểu về nỗi vất vả của những người giữ trẻ, nhất
là đứa trẻ này mới biết đi như cháu ông.
Có
bao giờ ông nghĩ có một ngày trong đời ông lại được lên chức như hôm nay.
Nên buồn hay vui khi nhận cái danh xưng này. Có phải vì hai tiếng ông nội là tiếng
kêu báo hiệu cho những ngày trước mặt: xế tàn, hay nói văn hoa là hoàng
hôn của một đời người. Có phải nó là lời cáo phó cho một cuộc dời bị gạt
ra bên lề xã hội?
Nhưng,
bây giờ thì ông hiểu, ông đang vui,, niềm vui thì tràn trề, niềm vui bất tận.
Đã
bao nhiêu lần hai ông bà lái xe đi thăm cháu nội. Suốt ba tiếng đồng hồ, qua
bao nhiêu thị trấn, phải trả mấy lần toll, có khi trời tuyết trắng mịt
mù, có khi mưa xối xả như trút nước, cái quạt thi nhau quạt liên hồi, ấy vậy,
lòng ông thì hăm hở như kẻ đi tìm niềm vui. Đến để nhìn cháu, thấy lại nỗi
thân yêu ruột rà. Đến để chứng kiến sự phát triển một hình hài. Từ khi thấy nó
bò, mắt đen lay láy, rồi đến khi tập đứng, tập đi, tập chạy... Tóc đã mọc dầy
hơn. Chân tay cứng cáp hơn. Răng mọc nhiều hơn. Để thấy mấy tuần trước, mỗi lần
đi là như tay say rượu, nay hai chân đã vững, bước từng bước..
Để rồi
mỗi lần thăm cháu, là mỗi lần ông mang theo niềm vui rộn ràng suốt cả đường
dài.
Bây
giờ, cậu bé yêu quí ấy đã hơn ba tuổi. Khác với những đứa trẻ trạc tuổi, nó chậm
nói. Nếu nói thì nói một thứ tiếng gì lạ lẩm. Tuy không nói ra, ba mẹ nó đều lo
âu không ít. Riêng bà thì luôn luôn dùng kinh nghiệm của bà để an ủi con: Nó
nghe được là không sao con à. Có đứa bốn năm tuổi mới nói. Lúc đó thì tha hồ mà
trả lời...
Việc
nói chậm này đôi khi làm ông bà khổ tâm không ít. Có khi nó vòi vỉnh hay kêu
ông bà làm cái gì, ông bà không hiểu, hay làm trái ý, là nó dậm chân khóc, tức
tửi. Ông bà thì chịu thua. Ba mẹ nó cũng chịu thua. Khi ấy ông thương cháu mình
vô hạn. Muốn thỏa mãn cháu, nhưng không biết cháu mình muốn gì.
Ngày
tháng vẫn trôi qua, mỗi lần hai ông bà lái xe vượt xa lộ thăm thẳm, để thăm
con, thăm cháu, niềm vui rộn ràng lẫn với nỗi lo âu canh cánh. Thằng bé vẫn lớn
như thổi, răng đã mọc đầy, chạy nhảy, phá phách, biết ông bà đến, biết
phe ta có ông bà, nên mặc sức nhỏng nhẻo. Rõ ràng con hư tại mẹ cháu hư tại bà.
Nhưng tiếng nói thì vẫn như tiếng Miên, tiếng Ả Rập lạ lùng...
Một
hôm, chiếc xe đậu trước nhà, sau ba tiếng đồng hồ dưới cơn mưa tuyết, thả ông
bà xuống cùng niềm vui khó có thể diễn tả được. Đã một tháng đi xa, giờ ông bà
trở lại thăm con thăm cháu. Bà xách một bọc đồ chơi, nào là xe chửa lửa, xe
truck, xe cần câu. Ông bấm chuông điện. Ông nhìn vào nhà qua khung cửa kính.
Ông thấy cháu ông chạy ra như cơn lốc. Và tiếng la mừng rỡ: ông nội ! ông nội
! vang lên rối rít:
Ôi tiếng
đầu lòng của một đứa cháu nội. Nó không phải là tiếng Anh tiếng Mỹ. Nó
cũng không phải tiếng đầu lòng đầy ô nhục trong Yêu biết mấy khi con tập
nói/ Tiếng đầu lòng con gọi Stalin mà ông Tố Hữu đã ca tụng ! Ôi, hai tíêng
ông nội.! Tiếng reo dòn, mừng vui, giọng phát âm vẫn còn lơ lớ,
nhưng đã mang theo một sức thuyết phục kỳ diệu. Ông ngây người, bàng hoàng
không thể tin nổi. Rồi sau đó ông ôm choàng lấy cháu ông, bồng nó lên. Cảm giác
ruột rà yêu thương lẫn hãnh diện bắt ông phải hôn lên đầu tóc thằng cháu túi bụi..
Nó tránh né, che mặt, che tay. Nó làm sao biết được nó vừa cho ông bà nội của
nó một quà tặng quí giá nhất trần gian này !
TRẦN HOÀI THƯ